120 propozycji zmian systemowych

Przygotowana przez PSPA „Biała Księga Nowej Mobilności” zawiera łącznie ponad 120 propozycji zmian systemowych, które przyspieszą rozwój elektromobilności w Polsce. Opracowanie powstało przy udziale około 250 podmiotów z całego łańcucha wartości e-mobility. Postulaty „Białej Księgi” adresują największe bariery rozwoju zeroemisyjnego transportu w naszym kraju. Jedną z najważniejszych przeszkód są przewlekłe procedury przyłączeniowe stacji ładowania do sieci elektroenergetycznej. Sprawiają one, że tempo rozbudowy ogólnodostępnej infrastruktury jest około 3 razy wolniejsze niż rozwój floty samochodów całkowicie elektrycznych (BEV). Mimo że liczba ładowarek w Polsce wzrasta (w 2023 r. przybyło ponad 1,5 tys. punktów), a operatorzy cały czas inicjują nowe projekty, to jednak realizacja tych inwestycji w wielu przypadkach – z powodów niezależnych od branży – przebiega bardzo wolno.

 Niewystarczająca infrastruktura energetyczna

– Sprawność budowy infrastruktury w Polsce jest na poziomie znacząco odbiegającym od tego, który zapewniłby stawienie czoła zapotrzebowaniu rynku oraz wymaganiom, jakie zostały określone przez regulację AFIR. Na ten efekt zasadniczo składają się długi czas budowy przyłączy oraz bardzo niekorzystne dla operatorów stacji ładowania warunki realizacji przyłączenia postawione przez OSD. U podstaw tych problemów leżą przede wszystkim bardzo czasochłonne procedury projektowe po stronie obu uczestników procesu polegające na trudnościach w uzgadnianiu tras budowy przyłączy na gruntach zarówno prywatnych, jak i tych należących do Skarbu Państwa oraz liczne rozbieżności w interpretacjach prawa budowlanego przez organy administracji architektoniczno-budowlanej. Niewystarczająco rozbudowana infrastruktura energetyczna jest natomiast konsekwencją braku odpowiednich środków finansowych, które powinny być w dyspozycji OSD na potrzeby szeroko rozumianej transformacji energetyki, w tym budowy sieci dystrybucyjnych zasilających stacje ładowania – mówi Rafał Rupar, dyrektor ds. Rozwoju Greenway Polska.

AFIR nas obliguje

Jeszcze pod koniec 2019 r. liczba samochodów z napędem elektrycznym (tj. całkowicie elektrycznych – BEV oraz hybryd typu plug-in – PHEV) przypadających na jeden ogólnodostępny punkt ładowania w Polsce nie przekraczała 9. W 2021 r. wzrosła do więcej niż 12, zaś obecnie wynosi już niemal 18.  Oznacza to, że w okresie zaledwie 4 lat ta proporcja zwiększyła się dwukrotnie.

– W kolejnych miesiącach niekorzystny trend będzie kontynuowany, co tworzy poważne ryzyka w dwóch płaszczyznach. Z jednej strony to ryzyko rynkowe – już niedługo infrastruktura ładowania może ulec przeciążeniu, zwłaszcza w kluczowych lokalizacjach o dużym natężeniu ruchu mogą zacząć tworzyć się kolejki. Taki stan rzeczy negatywnie wpłynie na decyzje zakupowe wielu potencjalnych nabywców EV. Z drugiej strony to ryzyko polityczne, związane z rozporządzeniem AFIR, które zobowiązuje państwa członkowskie do dostosowania łącznej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany, osobowy lub dostawczy BEV (1,3 kW) oraz PHEV (0,8 kW). A już do 2025 r. łączna moc stacji powinna wzrosnąć ponad dwukrotnie względem chwili obecnej. W aktualnym stanie regulacyjnym nie ma na to szans, mimo że operatorzy są gotowi, aby wdrażać inwestycje korespondujące z wymogami AFIR – powiedział Aleksander Rajch, członek zarządu PSPA.

Usprawnienie procedur konieczne

Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, PSPA we współpracy z wiodącymi operatorami, przygotowało w „Białej Księdze Nowej Mobilności” zbiór kilkunastu postulatów, których uwzględnienie doprowadzi do usprawnienia procedur przyłączeniowych i rozbudowy sieci energetycznych, a tym samym przyspieszenia dekarbonizacji polskiego transportu.

– W obszarze przyłączeniowym postulujemy m.in. wprowadzenie regulacji ułatwiających pozyskiwanie przez OSD praw do terenów, na których realizowane mają być inwestycje sieciowe dotyczące elektromobilności. Z perspektywy operatorów istotne jest również wdrożenie nieprzekraczalnego terminu realizacji umowy o przyłączenie wraz z określeniem kar umownych za jego niedotrzymanie. Obecnie bardzo poważnym problemem jest ponadto wyznaczanie punktu przyłączeniowego przez OSD w znacznej odległości od lokalizacji stacji ładowania (w skrajnych przypadkach – nawet kilku kilometrów). Stawia to pod znakiem zapytania opłacalność inwestycji w ładowarki. Dlatego zaproponowaliśmy zmianę aktualnej regulacji prawa energetycznego, na podstawie, której OSD będą odpowiedzialni za budowę sieci i przyłącza do granicy nieruchomości, na której ma być posadowiona stacja, a na wniosek podmiotu przyłączanego – nawet do miejsca znajdującego się bezpośrednio przy planowanej lokalizacji – podkreślił Jan Wiśniewski, dyrektor Centrum Badań i Analiz PSPA.

Wykonawstwo zastępcze  

W kwestiach przyłączeniowych „Biała Księga Nowej Mobilności” zawiera również propozycje m.in. wprowadzenia możliwości korzystania z wykonawstwa zastępczego na koszt i ryzyko OSD w sytuacji niewywiązywania się z zapisów umowy przez OSD, uprawnienie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie stacji do sieci  do wyboru poziomu napięcia, na którym będzie odbywać się dostarczanie energii elektrycznej (w ramach zdefiniowanych progów granicznych), czy też umożliwienie podmiotom zarządzającymi miejscami obsługi podróżnych (MOP) żądania, aby OSD nabyli od nich elementy sieci będące ich własnością, w szczególności stacje transformatorowe.

Legislacyjne zmiany

Obok kwestii związanych z ogólnodostępną i prywatną infrastrukturą ładowania, „Biała Księga Nowej Mobilności” zawiera propozycje zmian legislacyjnych w takich obszarach jak podatki i taryfy, strefy czystego transportu, transport ciężki (eHDV), implementacja Dyrektywy RED II/III, Strategia Nowej Mobilności, bezpieczeństwo pożarowe, rozporządzenie bateryjne, wpływ elektromobilności na rozwój gospodarczy, program „Mój Elektryk” czy też pojazdy zautomatyzowane i autonomiczne. PSPA przekazało już „Białą Księgę” przedstawicielom administracji publicznej.