To zdecydowanie ważna i odważna decyzja Krakowa i krok w dobrą stronę. Chcę jednak podkreślić, że największe ryzyko tej decyzji w mojej ocenie nie jest związane z potencjalnym niezadowoleniem społecznym – tym aspektem, jako samorządowcy możemy zarządzać odpowiednio układając kryteria wjazdu oraz czas ich obowiązywania. Ze strony mieszkańców częściej słyszymy głosy domagające się wprowadzenia strefy niż obaw z nią związanych. Na pewno sytuacja w innych miastach nie różni się znacząco, dlatego jest spora szansa, aby śladem Krakowa podążyły kolejne. Najwięcej ryzyk związanych jest z otoczeniem prawnym, dlatego uważam tę decyzję za odważną.

Są trzy obszary, w których mamy pod względem prawnym poważne wątpliwości. Pierwszy to przyjęta w ustawie archaiczna metoda kontroli poprzez nalepki na szybę. Oznacza ona, że takie miasta jak Kraków czy Wrocław będą musiały ich wydać setki tysięcy w krótkim czasie. To ogromne wyzwanie organizacyjne i finansowe. Dużo lepszym i wygodniejszym rozwiązaniem jest automatyczne skanowanie tablic rejestracyjnych. Drugi problematyczny obszar to uprawnienia do egzekucji przepisów. Jeśli pozostanie ona domeną Policji i straży miejskich, które już obecnie są przeciążone liczbą zadań, jest spore ryzyko, że strefy będą fikcją. Wreszcie trzeci problematyczny obszar to kwestia finansowania strefy.

W ustawie wprowadzono zapisy, które w praktyce uniemożliwiają zastosowanie racjonalnego systemu opłat za wjazd dla starszych pojazdów. Dlatego Kraków takich opłat nie przewidział, a kryteria są zero-jedynkowe. To rodzi potencjalne problemy dla użytkowników, a także sprawia, że na wdrożenie i funkcjonowanie strefy będą musieli się zrzucać wszyscy mieszkańcy. Standardem europejskim jest możliwość przynajmniej sporadycznego wjazdu starszych aut za opłatą, co niesie obustronne korzyści. Miasto zyskuje źródło finansowania strefy zgodnie z przyjętą w UE zasadą - "zanieczyszczający płaci". Natomiast użytkownicy starszych pojazdów otrzymują możliwość legalnego poruszania się po strefie w wyjątkowych sytuacjach - np. udając się do szpitala. Niezrozumiały jest także faktyczny brak możliwości wprowadzenia abonamentów dla mieszkańców.

Restrykcje są zawsze tematem trudnym społecznie, ale z tym aspektem jako samorządowcy potrafimy sobie radzić. Przykładem są strefy płatnego parkowania, które od kilku lat gwałtownie rozwijają się w polskich miastach i to najczęściej nie tylko przy akceptacji, ale wręcz z inicjatywy mieszkańców. Korzyści z ich wprowadzenia są bowiem ewidentne. Kluczem było danie dobrego narzędzia prawnego, co w przypadku stref parkowania nastąpiło w 2018 r. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby skopiować część tych rozwiązań do stref czystego transportu, a efekt będzie podobny.