Wprowadzenie
Szwecja, kraj położony w północnej Europie na Półwyspie Skandynawskim, graniczy z Norwegią na zachodzie, Finlandią na północnym wschodzie, a od południa i wschodu otacza ją Morze Bałtyckie. Największe miasta Szwecji to Sztokholm, Göteborg i Malmö. Populacja kraju wynosi około 10,4 miliona mieszkańców. Szwecja nie jest członkiem Unii Europejskiej od jej powstania, ale przystąpiła do niej w 1995 roku. Podobnie jak inne kraje nordyckie, stawia na zrównoważony rozwój i ochronę środowiska, co znajduje odzwierciedlenie w dynamicznym rozwoju elektromobilności.
Kluczowa sieć drogowa
Szwecja posiada rozbudowaną sieć dróg ekspresowych i autostrad, które łączą wszystkie ważniejsze regiony i miasta kraju. Główne trasy to:
- E4: Jedna z najważniejszych dróg w Szwecji, biegnie z południa na północ, łącząc Helsingborg na południowym wybrzeżu z Haparanda przy granicy z Finlandią. Trasa ta przechodzi przez Sztokholm i Uppsalę, będąc kluczową arterią transportową.
- E6: Łączy Malmö na południu z granicą norweską na północ od Göteborga, przebiegając wzdłuż zachodniego wybrzeża. Jest to ważna droga dla transportu towarów między Skandynawią a resztą Europy.
- E20: Biegnie z Göteborga na zachodzie do Sztokholmu na wschodzie, zapewniając szybkie połączenie między dwoma największymi miastami Szwecji.
Przemysł samochodowy
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych szwedzkich producentów samochodów jest Volvo, które ma swoje zakłady produkcyjne w Göteborgu i Skövde. Volvo wprowadziło na rynek kilka modeli elektrycznych, w tym popularne XC40 Recharge i C40 Recharge. Firma planuje, aby do 2030 roku wszystkie jej nowe modele były w pełni elektryczne.
Volvo to firma z wieloletnią tradycją, która od 1927 roku produkowała samochody o wysokim standardzie bezpieczeństwa. Warto jednak rozróżnić dwie główne jednostki działające pod marką Volvo. Volvo Group to międzynarodowy koncern produkujący pojazdy ciężarowe, autobusy, maszyny budowlane oraz silniki przemysłowe i morskie. Volvo Group jest niezależnym podmiotem od Volvo Cars, czyli firmy odpowiedzialnej za produkcję samochodów osobowych.
W 1999 roku Volvo Cars zostało sprzedane amerykańskiemu koncernowi Ford Motor Company. W 2010 roku marka przeszła pod kontrolę chińskiej firmy Zhejiang Geely Holding Group, która jest obecnym właścicielem. Mimo zmiany właściciela, Volvo Cars kontynuuje produkcję samochodów zgodnie z tradycją bezpieczeństwa i jakości, będąc jednocześnie liderem w dziedzinie zrównoważonego rozwoju, szczególnie w kontekście pojazdów elektrycznych.
W tym kontekście należy wspomnieć również o Polestar, marce premium utworzonej we współpracy z Volvo i chińskim Geely, produkującej samochody elektryczne w zakładach w Chengdu i Luqiao w Chinach, jednak biuro projektowe i główne centrum inżynieryjne znajduje się w Göteborgu. Modele Polestar 2 i nadchodzący Polestar 3 są kluczowymi elementami strategii elektromobilności firmy.
Scania, założona w 1891 roku, to kolejny gigant szwedzkiego przemysłu motoryzacyjnego, który specjalizuje się w produkcji pojazdów ciężarowych, autobusów oraz silników do zastosowań przemysłowych i morskich. Firma znana jest ze swojej innowacyjności i zaangażowania w rozwój technologii napędów alternatywnych, w tym elektrycznych.
Scania, będąca częścią Volkswagen Group od 2008 roku, skupia się na tworzeniu zrównoważonych rozwiązań transportowych, koncentrując się na obniżeniu emisji CO2 oraz rozwijaniu napędów elektrycznych i hybrydowych. Przejście na elektromobilność jest jednym z głównych kierunków strategicznych firmy, która planuje dalszą ekspansję w zakresie produkcji pojazdów elektrycznych, zarówno w sektorze ciężarowym, jak i autobusowym. Scania prowadzi też intensywne prace nad rozwojem infrastruktury ładowania dla ciężarówek elektrycznych, które mają stanowić przyszłość transportu towarowego w Europie.
Szwedzki przemysł motoryzacyjny wspiera także mniejsze firmy i start-upy, które wprowadzają innowacyjne rozwiązania w dziedzinie elektromobilności. Przykładem może być firma Uniti, która do 2022 roku rozwijała kompaktowe, elektryczne pojazdy miejskie. Celem firmy było dostarczanie przystępnych cenowo i ekologicznych pojazdów elektrycznych, niestety nie odniosła ona sukcesu na rynku.
Pozostaje jeszcze powiedzieć o nieco zapomnianej już szwedzkiej marce-legendzie, czyli o Saabie, która nie miała co prawda „styku” z elektromobilnością, ale przez dekady była synonimem szwedzkiego przemysłu motoryzacyjnego. Na początku produkowali oni samoloty, później samochody, ale nie zapomnieli o swoich korzeniach, stąd w Saabach znalazło się sporo rozwiązań stosowanych w awiacji. Saab Automobile nie istnieje już od kilkunastu lat, a po drogach porusza się coraz mniej samochodów ich produkcji, jednakże warto wspomnieć o tak ważnym, z punktu widzenia szwedzkiego przemysłu motoryzacyjnego, przedsiębiorstwie. Warto pamiętać, że niejako na drugim biegunie znajduje się współczesna, ale już legenda motoryzacji, czyli Koenigsegg – szwedzki producent ultrasportowych samochodów. Wróćmy jednak do elektromobilności naszego bałtyckiego sąsiada.
Rodzimy producent akumulatorów
Produkcja baterii do samochodów elektrycznych jest kluczowym elementem szwedzkiej strategii elektromobilności. Szwecja inwestuje w rozwój lokalnych fabryk baterii, co ma na celu zmniejszenie zależności od importu oraz wspieranie lokalnej gospodarki.
Największym i najbardziej znanym projektem jest Northvolt, firma założona przez byłych menedżerów Tesli. Northvolt buduje gigantyczną fabrykę baterii w Skellefteå na północy Szwecji, która ma stać się jednym z największych zakładów produkcji baterii w Europie. Northvolt współpracuje z wieloma producentami samochodów, w tym z Volkswagenem i BMW, dostarczając im nowoczesne ogniwa litowo-jonowe. Produkcja ma rozpocząć się w pełni w 2024 roku, a celem jest osiągnięcie zdolności produkcyjnej na poziomie 60 GWh rocznie.
W tym miejscu warto też wspomnieć, że Northvolt obecny jest również w Polsce poprzez uruchomioną w zeszłym roku fabrykę baterii pod Gdańskiem.
Obecność EV na drogach
Szwecja odnotowuje dynamiczny wzrost liczby zarejestrowanych samochodów elektrycznych. Na koniec 2023 roku liczba zarejestrowanych pojazdów elektrycznych w kraju przekroczyła 250 000, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu do poprzednich lat (Swedish Transport Agency, 2024). Jak podaje ACEA (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów) w swoim najnowszym opracowaniu, w czerwcu 2024 roku aż 35,9% nowych rejestracji samochodów w kraju dotyczyło pojazdów typu BEV. Najpopularniejsze marki samochodów elektrycznych w Szwecji to Tesla, Volvo, Polestar i Volkswagen. Tesla Model 3, Volvo EC40 oraz Volkswagen ID.4 cieszą się szczególną popularnością wśród szwedzkich kierowców.
Szwedzka sieć stacji ładowania jest jedną z najbardziej rozwiniętych w Europie. Dzięki strategicznym inwestycjom i współpracy publiczno-prywatnej, kierowcy pojazdów elektrycznych mają dostęp do ładowarek zarówno w miastach, jak i na trasach międzymiastowych. Według danych Statista, pod koniec 2023 roku w Szwecji funkcjonowało ponad 32 000 publicznych punktów ładowania. Dostępne są tam różne typy stacji ładowania, w tym standardowe ładowarki AC, szybkie ładowarki DC oraz ultraszybkie ładowarki. Standardowe ładowarki o mocy 22 kW są powszechnie dostępne w miastach, na parkingach publicznych oraz przy centrach handlowych, umożliwiając ładowanie samochodu elektrycznego w ciągu kilku godzin.
Szybkie ładowarki DC o mocy 50-150 kW znajdują się głównie przy autostradach i głównych trasach komunikacyjnych, pozwalając na naładowanie baterii do 80% w ciągu 30-45 minut. Nowe generacje ładowarek o mocy powyżej 150 kW, instalowane w wybranych lokalizacjach, skracają czas ładowania do 15-20 minut. Operatorzy tacy jak Vattenfall i E.ON intensywnie rozwijają sieć szybkich ładowarek w całym kraju.
Więcej elektryków, więcej stacji
Rozwój infrastruktury ładowania jest wspierany przez liczne inicjatywy rządowe i prywatne. Swedish Energy Agency regularnie publikuje raporty dotyczące stanu infrastruktury ładowania i proponuje kolejne kroki w celu jej rozbudowy. W 2024 roku opublikowano raport, który wskazuje na potrzebę zwiększenia liczby stacji ładowania o kolejne 20% do 2025 roku, aby sprostać rosnącemu popytowi na pojazdy elektryczne (Swedish Energy Agency, 2024).
Łatwiej z elektrykiem
Właściciele samochodów elektrycznych w Szwecji mogą korzystać z licznych przywilejów, które mają na celu zachęcenie do zakupu pojazdów ekologicznych. W wielu miastach, takich jak Sztokholm i Göteborg, samochody elektryczne mogą korzystać z bezpłatnych miejsc parkingowych w wyznaczonych strefach. Wjazd do stref niskiej emisji w Sztokholmie i innych większych miastach jest bezpłatny dla pojazdów elektrycznych, co znacząco obniża koszty eksploatacji aut. Na niektórych odcinkach dróg, szczególnie w godzinach szczytu, pojazdy elektryczne mogą korzystać z dedykowanych pasów ruchu, co skraca czas podróży.
Szwedzki rząd promuje zeroemisyjną mobilność
Rząd szwedzki aktywnie wspiera rozwój elektromobilności poprzez różnego rodzaju subwencje i ulgi podatkowe, co ma na celu obniżenie bariery wejścia na rynek pojazdów elektrycznych. System Bonus-Malus wprowadzony w 2018 roku nagradza zakupy samochodów o niskiej emisji i nakłada wyższe podatki na pojazdy emitujące więcej CO2. W ramach tego systemu, kupujący nowe samochody elektryczne mogą liczyć na jednorazowy bonus w wysokości do 60 000 SEK (około 26 000 PLN). Rząd oferuje dofinansowanie do instalacji domowych stacji ładowania. Właściciele domów mogą otrzymać zwrot do 50% kosztów instalacji ładowarki, co stanowi znaczące wsparcie dla użytkowników pojazdów elektrycznych.
Inicjatywy proekologiczne
Szwecja słynie z ambitnych inicjatyw prośrodowiskowych, które mają na celu nie tylko promocję elektromobilności, ale także szeroko pojętą ochronę środowiska. Miasto Sztokholm prowadzi program, zgodnie z którym od 2025 roku wszystkie nowo zarejestrowane taksówki muszą być elektryczne. Program ten jest częścią szerszej strategii mającej na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2040 roku (Stockholm City Council, 2023). W Göteborgu wprowadzono inicjatywę Green City Zone, która ma na celu przekształcenie wybranych obszarów w strefy całkowicie wolne od emisji. W ramach tego projektu rozwijana jest infrastruktura ładowania, a mieszkańcy są zachęcani do korzystania z pojazdów elektrycznych i innych ekologicznych środków transportu.
Na poziomie krajowym funkcjonuje program Klimatklivet, który ma na celu finansowanie projektów redukujących emisję CO2. W ramach tego programu wspierane są projekty związane z elektromobilnością, w tym budowa stacji ładowania, rozwój pojazdów elektrycznych oraz badania nad nowymi technologiami. Szwedzki rząd opracował długoterminową strategię elektromobilności, która obejmuje szerokie spektrum działań, od wsparcia dla badań i rozwoju po implementację regulacji sprzyjających rozwojowi rynku pojazdów elektrycznych. Strategia ta ma na celu zwiększenie udziału samochodów elektrycznych w całkowitej liczbie pojazdów na szwedzkich drogach do 50% do 2030 roku.
Podsumowanie
Szwecja jest jednym z europejskich liderów w dziedzinie elektromobilności, dzięki rozbudowanej infrastrukturze ładowania, dynamicznie rozwijającemu się przemysłowi samochodowemu oraz licznym inicjatywom prośrodowiskowym. Wsparcie rządu oraz zaangażowanie społeczeństwa przyczyniają się do szybkiego wzrostu liczby pojazdów elektrycznych na drogach, co przekłada się na zmniejszenie emisji CO2 i poprawę jakości powietrza.
Perspektywy dla elektromobilności w Szwecji są bardzo obiecujące. Choć wiele jeszcze do zrobienia, a przy tych warunkach postępy w rozwoju e-mobility mogłyby być bardziej wyraźne to dalsze inwestycje w infrastrukturę ładowania, innowacje w przemyśle motoryzacyjnym oraz kontynuacja polityki wspierającej zrównoważony rozwój sprawiają, że Szwecja ma szansę stać się wzorem do naśladowania dla innych krajów dążących do ekologicznej transformacji w sektorze transportu. Dzięki zrównoważonej polityce i innowacyjnemu podejściu, kraj ten pokazuje, że elektromobilność to nie tylko przyszłość, ale już teraźniejszość, nawet jeśli (podobnie jak w naszym kraju) nie produkuje się własnych elektrycznych samochodów osobowych. Jest oczywiście różnica w zasobności portfeli Polaków i Szwedów, ale to temat na inny artykuł.
Maksym Berger
