Po szerokiej nowelizacji Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych z 2021 r., w roku 2022 nie doszło do tak kompleksowych zmian polskiego prawa regulującego sektor e-mobility na poziomie ustawowym. Nie oznacza to jednak, że nie wprowadzono żadnych nowych przepisów. 9 czerwca 2022 r. w Sejmie została przegłosowana nowelizacja art. 76 ust. 2 Ustawy o elektromobilności. Przepis ten przewiduje sankcję na wypadek, gdy nie został zapewniony wymagany, minimalny udział (co najmniej 10% od dnia 01 stycznia 2022 r. i – docelowo – co najmniej 30% od dnia 01 stycznia 2025 r.) pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym we flocie podmiotu, któremu jednostka samorządu terytorialnego powierzyła lub zleciła wykonywanie zadań publicznych (z wyłączeniem publicznego transportu zbiorowego). Jeżeli przedmiotowy warunek nie został spełniony, umowy zawarte przez JST z podmiotem wykonującym zadania publiczne wygasają z mocy prawa. We wcześniejszym brzmieniu art. 76 ust. 2 miało to nastąpić 31 grudnia 2022 r. Nowelizacja przesunęła ten termin na 31 grudnia 2025 r.
– Wprowadzone zmiany należy oceniać pod kątem bieżącej, trudnej sytuacji samorządów oraz ograniczonej podaży samochodów z napędem elektrycznym na europejskim rynku. Z drugiej jednak strony trudno usprawiedliwić przesunięcie ustawowego terminu aż o trzy lata. Zwłaszcza, że zobowiązane podmioty były świadome obowiązków w zakresie elektryfikacji floty już od 2018 r., a nabywanie pojazdów zeroemisyjnych jest obecnie ułatwione z uwagi na obowiązywanie dofinansowania z programu „Mój Elektryk” – mówi Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSPA.
Do strefy czystego transportu tylko z nalepką
19 kwietnia 2022 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 31 marca 2022 r. w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do strefy czystego transportu. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 4 maja 2022 r.
Obecny projekt został wypracowany w ramach prac Komitetu Samorządowego PSPA, wspólne z Unią Metropolii Polskich, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią i Polskim Alarmem Smogowym – postulaty objęły zmianę wzoru graficznego nalepek i wzrost uniwersalności oznaczenia pierwotnie zaproponowanego przez MKiŚ. Było to jednak działanie doraźne, gdyż wprowadzone przepisy w ogólnym ujęciu wywołują liczne kontrowersje wśród interesariuszy. W praktyce obowiązek oznakowania nalepkami pojazdów wjeżdżających do stref czystego transportu niesie ze sobą bowiem szereg trudności, zarówno z perspektywy kierowców, jak i jednostek samorządu terytorialnego ustanawiających SCT.
– Przed samorządami stoi konieczność realizacji szerokiego zakresu działań związanych z wydrukiem, wypełnieniem oraz dystrybucją nalepek do tysięcy kierowców. Kraków, który ustanowił strefę jako pierwsze miasto w Polsce, w praktyce stanie się krajowym dystrybutorem nalepek. Sytuacja ta może mieć negatywny wpływ na budżet miasta, gdyż aktualnie przewidziana cena za nalepkę (5 zł) nie pokryje jej kosztu jednostkowego – mówi Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSPA.
W związku z liczbą wysyłek koniecznych do realizacji, kierowcy będą musieli przewidzieć swój wjazd do strefy z odpowiednim wyprzedzeniem, aby wspomniana nalepka zdążyła do nich dotrzeć. Trudności obejmą użytkowników kierowców motocykli i wszelkich innych pojazdów, które nie są wyposażone w szybę, na której powinna się znaleźć nalepka.
– Problem można jednak rozwiązać, wprowadzając możliwość kontroli ruchu w obrębie strefy za pomocą nowoczesnych systemów monitoringu ruchu. System w sposób zautomatyzowany skanowałby tablice rejestracyjne pojazdów, pozwalając na ich płynny ruch oraz znosząc konieczność ubiegania się o nalepki – mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.
Opłaty za nadanie numeru EIPA
Kolejny akt wykonawczy, który wszedł w życie w 2022 r. stanowiło Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 31 marca 2022 r. w sprawie wysokości stawek opłaty za nadanie indywidualnego kodu identyfikacyjnego, uznanie kodu oraz ich utrzymanie w systemie teleinformatycznym oraz terminu wnoszenia tej opłaty w roku 2022. Na podstawie przedmiotowego rozporządzenia wysokość opłaty za nadanie numeru EIPA, uznanie kodu nadanego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej oraz ich utrzymanie w systemie teleinformatycznym wynosi miesięcznie 10 zł (w przypadku opłaty pobieranej od operatora ogólnodostępnej stacji ładowania, stacji gazu ziemnego lub stacji wodoru, na której świadczona jest usługa tankowania wodoru) lub 50 zł (w przypadku opłaty pobieranej od dostawcy usługi ładowania). Również i te przepisy wykonawcze wzbudziły kontrowersje w branży, jako dodatkowo zwiększające obciążenia finansowe uczestników rynku na bardzo wczesnym etapie budowy rynku elektromobilności w Polsce. Systemu EIPA dotyczy również inny akt wykonawczy wydany w 2022 r. – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie wzorów zgłoszeń do Ewidencji Infrastruktury Paliw Alternatywnych. Zawiera przepisy mające charakter techniczny. Rozporządzenie określa wzory zgłoszeń do EIPA dokonywanych przez operatorów ogólnodostępnych stacji ładowania, stacji gazu ziemnego oraz stacji tankowania wodoru.
Wymagania techniczne dla stacji tankowania wodoru
21 października 2022 r. ogłoszono Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań technicznych dla stacji wodoru. Nowy akt wykonawczy określa szczegółowe wymagania techniczne, dotyczące bezpiecznej eksploatacji, naprawy i modernizacji stacji wodoru, rodzaje badań technicznych stacji wodoru oraz sposób i terminy ich przeprowadzania. Reguluje ponadto kwestie dokumentów dołączanych do wniosku o przeprowadzenie badań oraz wysokości opłat za badania.
– Nowe rozporządzenie nawiązuje do wydanego w 2019 r. rozporządzenia Ministra Energii ws. wymagań technicznych dla stacji ładowania. Na podstawie danych z końca listopada w naszym kraju zarejestrowano łącznie 3 autobusy wodorowe oraz 125 osobowych FCEV. Jednocześnie w Polsce nie funkcjonuje ani jedna publicznie dostępna stacja tankowania wodoru. Nowe przepisy stanowią istotny krok na drodze do zmiany tego stanu rzeczy – mówi Aleksander Rajch, dyrektor ds. relacji zewnętrznych PSPA.
Pierwsza strefa czystego transportu w Polsce
Po ubiegłorocznej nowelizacji Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych szereg polskich jednostek samorządu terytorialnego rozważa ustanowienie strefy czystego transportu z uwagi na znaczne uelastycznienie przepisów w tym zakresie. Jednym z takich ośrodków miejskich jest Kraków, który jako pierwsze (i do tej pory jedyne) miasto w Polsce wdrożył obszar niskoemisyjny. Utworzona na początku 2019 r., krakowska SCT obowiązywała w praktyce zaledwie przez niecałe 2 miesiące. Nowelizacja Ustawy o elektromobilności zmotywowała radnych do wznowienia starań o ustanowienie obszaru niskoemisyjnego. 23 listopada 2022 r. Rada Miasta Krakowa przegłosowała Uchwałę w sprawie ustanowienia Strefy Czystego Transportu. Obszar niskoemisyjny w stolicy Małopolski będzie obowiązywać od 1 lipca 2024 r. Jej obszar zostanie oparty o granice administracyjne Krakowa. Krakowscy radni postanowili o przyznaniu do 30 czerwca 2026 r. prawa nieograniczonego prawa wjazdu do SCT pojazdom samochodowym zarejestrowanym przed 1 marca 2023 r. spełniającym następujące minimalne wymagania:
Na podstawie Uchwały, do 30 czerwca 2026 r. prawo nieograniczonego wjazdu do SCT ma przysługiwać także pojazdom samochodowym zarejestrowanym po 1 marca 2023 r. spełniającym następujące minimalne wymagania:
Z kolei od 1 lipca 2026 r. prawo nieograniczonego wjazdu do krakowskiej SCT będzie przysługiwało pojazdom samochodowym spełniającym następujące minimalne wymagania:
– Kraków pokazał, w jaki sposób powinno się optymalnie przygotowywać i przeprowadzać proces wdrażania strefy czystego transportu. Działania w tym zakresie rozpoczęły się już w 2021 r. Pierwszy krok stanowiło wykonanie pomiarów rzeczywistych emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu drogowego, które rozpoczęto 29 listopada 2021 r. Po analizie wyników badania oraz bieżącego stanu legislacyjnego, na podstawie których sporządzono wstępną propozycję wprowadzenia strefy, odbyła się pierwsza sesja konsultacji społecznych. Celem dialogu z mieszkańcami było poznanie opinii, obaw i propozycji najważniejszych interesariuszy, jak również weryfikacja samego projektu i wskazanie kwestii, które mogły zostać pominięte w procesie implementacji SCT – mówi Klaudia Zagorzycka, koordynatorka Komitetu Samorządowego PSPA.
Konsultacje społeczne w Krakowie trwały blisko miesiąc, od 17 kwietnia do 13 maja 2022 r. i przybrały formę łącznie siedmiu spotkań z mieszkańcami miasta, trzech spotkań z przedsiębiorcami oraz pięciu dyżurów telefonicznych, podczas którego wszyscy zainteresowani mogli zadawać pytania oraz zgłaszać swoje uwagi do projektu przez specjalny formularz konsultacyjny. W efekcie do Zarządu Transportu Publicznego wpłynęło ponad 600 uwag i opinii na temat projektu. Po wprowadzeniu niezbędnych zmian oraz uszczegółowień, przeprowadzono drugą sesję konsultacji społecznych, trwających od 20 września do 10 października 2022 r. W dniu 12 października, po naniesieniu zgłoszonych uwag oraz konsultacjach w zakresie legislacji, odbyło się pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie ustanowienia Strefy Czystego Transportu. Projekt spotkał się z aprobatą urzędników i został przyjęty. Przez kolejny miesiąc zgłaszane były poprawki do uchwały.
– Liczymy, że w ślad za Krakowem podążą kolejne polskie miasta. Plany ustanowienia strefy ogłosiły już m.in. Warszawa oraz Wrocław. Aby obszary niskoemisyjne zostały spopularyzowane w Polsce na skalę masową konieczna jest dalsza optymalizacja prawa. W ramach działań podejmowanych przez Koalicję Miast na rzecz Stref Czystego Transportu wypracowaliśmy szereg konkretnych postulatów zmian legislacyjnych. Obejmują one m.in. możliwość wprowadzenia alternatywnego systemu kontroli w postaci monitoringu ruchu, możliwość dopuszczenia przez radę gminy (w uchwale ustanawiającej strefę czystego transportu) wjazdu do SCT niezależnie od godziny za opłatą (w tym abonamentową), czy też rezygnację z ograniczenia możliwości poboru opłat za wjazd do SCT jedynie do 3 lat od dnia jej ustanowienia – podsumowuje Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.
Autor: Zespół Centrum Legislacyjnego PSPA
Zobacz też!
OPINIE
Aneta Nowak
EFL SA
Krzysztof Leszczyński
Alphabet Polska Fleet Management
