90 000 kilometrów – oto, jak długa jest sieć EuroVelo. Składa się z 17 długodystansowych tras rowerowych, rozciągających się przez cały kontynent. Przecinają 42 kraje. Sieć jest koordynowana przez Europejską Federację Rowerzystów (ECF – European Cyclists Federation) wraz z partnerami w państwach członkowskich UE.
Z drugiej strony TEN-T
Transeuropejska Sieć Transportowa (TEN-T), to podstawowa sieć dróg, linii kolejowych, śródlądowych dróg wodnych, portów, szlaków żeglugi morskiej, lotnisk i terminali kolejowych. Jest koordynowana przez Komisję Europejską wraz z rządami krajowymi i wspierana pokaźnymi funduszami. Do 2024 roku obydwie te sieci nie były połączone – mimo że transport rowerowy uznawany jest za najbardziej zrównoważoną i korzystną ze środowiskowego punktu widzenia formę przemieszczania się.
Często skutkowało to negatywnym wpływem projektów TEN-T na środki transportu tego typu – a nowa obwodnica lub zmodernizowana linia kolejowa tworzyły barierę dla pieszych i rowerzystów.
Za sprawą pracy ECF, drogi rowerowe zostały jednak włączone w sieć TEN-T. Przy okazji rewizji regulacji uwzględniono trasy dla rowerzystów.
Wcześniej dominował pogląd, według którego TEN-T składał się głównie z wielopasmowych superautostrad otoczonych barierami. Tymczasem dane wskazują, że większość ruchu na trasach tej sieci to ruch lokalny. „Rzeczywistość jest taka, że większość ludzi korzysta z tych dróg, aby dojeżdżać do pracy lub prowadzić inne codzienne podróże użytkowe. Fałszywy argument, że drogi TEN-T przewożą głównie ruch międzynarodowy, nie powinien w żadnym wypadku dyskwalifikować roweru; miliony rowerzystów przekraczają granice UE każdego roku, zwłaszcza wzdłuż tras EuroVelo” – podawało ECF zanim organy unijne zintegrowały sieć dróg rowerowych z siecią TEN-T.
Rower jako ekologiczna alternatywa
Jak podaje ECF, jazda na rowerze pomaga w UE zaoszczędzić ponad 3 miliardy litrów paliwa rocznie. To odpowiada rocznemu zużyciu z transportu drogowego w takim kraju, jak np. Irlandia.
„Podjęcie odważnych działań na poziomie europejskim, aby szybko doinwestować rozwój transportu rowerowego na całym kontynencie, jest tanim i skutecznym sposobem na zmniejszenie naszej zbiorowej zależności od ropy” – twierdzi organizacja.
Bardzo ważnym krokiem było podpisanie w październiku 2023 roku Europejskiej Deklaracji Rowerowej. Jak podaje ECF na swojej stronie:
„ECF i jej członkowie oraz sieci i stowarzyszenia rowerowe CIE i CONEBI entuzjastycznie przyjęli propozycję Komisji Europejskiej, czyli Europejską Deklarację Rowerową, przyjętą dzisiaj. Deklaracja międzyinstytucjonalna ma służyć jako „strategiczny kompas dla istniejących i przyszłych polityk, aby uwolnić pełny potencjał jazdy na rowerze w Unii Europejskiej”.
Strategiczny priorytet
Wniosek dotyczący Europejskiej Deklaracji Rowerowej jest jak dotąd najbardziej ambitną inicjatywą Komisji w zakresie jazdy na rowerze. Podnosi jazdę na rowerze do priorytetu strategicznego i uznaje istotną rolę, jaką rower musi odegrać w generowaniu ogromnych korzyści dla Europy, stwierdzając, że Deklaracja uznaje jazdę na rowerze za jedną z najbardziej zrównoważonych, dostępnych i integracyjnych, tanich i zdrowych form transportu i rekreacji oraz jej kluczowe znaczenie dla europejskiego społeczeństwa i gospodarki.
Przyjęcie wniosku dotyczącego europejskiej deklaracji rowerowej zostało ogłoszone przez komisarz UE ds. transportu Adinę Vălean podczas konferencji Urban Mobility Days zorganizowanej przez Komisję i hiszpańską prezydencję w Radzie UE. Deklaracja została oficjalnie zaprezentowana na specjalnym wydarzeniu na Plaza de San Francisco w Sewilli przed otwarciem Dni Mobilności Miejskiej 2023.
Komisarz Vălean powiedział: „Europejska Deklaracja Rowerowa, którą dziś przyjmujemy, ma na celu przyciągnąć więcej osób do siodełek. Zawiera zobowiązania do spójnego tworzenia sieci rowerowych w miastach, lepszego łączenia węzłów transportu publicznego, tworzenia parkingów z infrastrukturą ładowania rowerów oraz budowy autostrad rowerowych między miastami, jednocześnie łącząc obszary wiejskie”.
Deklaracja poprawi jakość
Deklaracja zawiera osiem zasad wraz z 36 zobowiązaniami, aby poprawić jakość korzystania z transportu rowerowego oraz wspierać realizację celów i celów klimatycznych Europejskiego Zielonego Ładu, Strategii Zrównoważonej i Inteligentnej Mobilności oraz Nowych Ram Mobilności Miejskiej UE, a także cele strategii przemysłowej UE.
Osiem zasad:
– rozwijanie i wzmacnianie polityki rowerowej;
– zachęcanie do inkluzywnej i przystępnej cenowo mobilności;
– tworzenie większej i lepszej infrastruktury rowerowej;
– zwiększenie inwestycji i stworzenie korzystnych warunków dla jazdy na rowerze;
– poprawa bezpieczeństwa dróg;
– wspieranie zielonych miejsc pracy i rozwój światowej klasy europejskiego przemysłu rowerowego;
– wspieranie multimodalności i turystyki rowerowej;
– poprawa gromadzenia danych na temat jazdy na rowerze;
Deklaracja Komisji spełnia zobowiązanie złożone na początku tego roku przez byłego wiceprzewodniczącego Komisji Fransa Timmermansa. Przemawiając na szczycie CIE w Brukseli w marcu 2023 r., Timmermans ogłosił, że instytucje UE sfinalizują w tym roku ambitny plan rowerowy – w tym zobowiązania do zwiększenia finansowania infrastruktury i rozwoju. Deklaracja jest kontynuacją licznych dokonanych w ostatnim czasie postępów w zakresie zrównoważonej mobilności w UE i poza nią, w tym:
– Przyjęcie przez Parlament Europejski przytłaczającą większością głosów (w lutym 2023 r.) przełomowej rezolucji UE w sprawie rowerów, w której wezwano Komisję do traktowania jazdy na rowerze jako pełnoprawnego środka transportu oraz do opracowania europejskiej strategii na rzecz rowerów z zobowiązaniami do podwojenia obecnych liczb związanych z tematem i wsparcia stworzenia miliona dodatkowych miejsc pracy w sektorze transportu ekologicznego,
– Europejska deklaracja rowerowa państwa członkowskiego (opracowana przez Belgię), o celach podobnych do rezolucji Parlamentu, podpisana do tej pory przez 16 krajów UE,
– Przyjęcie przez 54 kraje europejskie w 2021 r. ogólnoeuropejskiego planu głównego promocji roweru, z podkreślonymi planami krajów w zakresie tworzenia krajowych strategii rowerowych i harmonizacji jakości infrastruktury rowerowej w Europie.
Kontrowersje związane z rozwojem transportu rowerowego
Temat budzi pewne emocje, przede wszystkim w Polsce. Na pozór mogłoby się wydawać, że rozwój zrównoważonego transportu powinien cieszyć każdego użytkownika – niesie bowiem korzyści nie tylko środowiskowe, ale i ekonomiczne czy zdrowotne. Temat infrastruktury rowerowej jest u nas jednak kontrowersyjny – często kojarzy się bowiem z „restrykcjami” dla kierowców samochodów w postaci zwężania pasów ruchu czy ograniczania ich liczby, by zrobić miejsce dla dróg rowerowych. Budzi to emocje – trudno jednak wyobrazić nowoczesne miasto, którego infrastruktura nie wspiera ruchu rowerowego. Jeśli jest rozsądnie rozplanowany, zamiast zwiększać korki – rozładuje je, ponieważ część osób przesiądzie się z samochodów na rowerowe jednoślady.
Rowery cargo i elektryczne a transformacja miast
Istotnym elementem transformacji jest przeniesienie części transportu na rowery cargo. Oczywistym jest, że nie zastąpimy nimi całkowicie aut dostawczych czy ciężarowych, rozwój transportu towarów na rowerach może jednak pozytywnie wpłynąć na poprawę poziomu zrównoważenia transportu.
Rowery cargo nabierają jeszcze więcej sensu w odmianie elektrycznej – dodatkowe wspomaganie ułatwia jazdę. Podobnie jest z „klasycznymi” rowerami z elektrycznym wsparciem. Jazda na nich jest łatwiejsza i bardziej przystępna również dla osób o gorszej kondycji, starszych albo w miastach z bardziej górzystym ukształtowaniem terenu. Popularyzacje tego typu środków transportu – wciąż relatywnie drogich – mogą zwiększyć programy dopłat – takie jak „Mój Rower Elektryczny”.
Przedstawiciel ECF będzie gościem Kongresu Nowej Mobilności 2024
Philip Amaral jest dyrektorem ds. polityki i rozwoju w Europejskiej Federacji Rowerzystów. Jest głównym zaangażowanym z ramienia ECF w kwestię mobilności w mieście, śledząc problem na poziomie Unii Europejskiej i angażując się jako członek Grupy Ekspertów Komisji Europejskiej ds. Mobilności Miejskiej.
Philip Amaral, dyrektor ds. polityki i rozwoju ECF, skomentował wspomniane podpisanie Europejskiej Deklaracji Rowerowej: „Gratulujemy Komisji wspólnego i konsultacyjnego podejścia, które doprowadziło do niniejszej Deklaracji, nie tylko z Parlamentem Europejskim i Radą oraz wewnętrznie w ramach Komisji, ale także zewnętrznie z kluczowymi interesariuszami, w tym miastami, regionami, urzędnikami państw członkowskich, stowarzyszeniami branżowymi, firmami i organizacjami pozarządowymi reprezentowanymi w Grupie Ekspertów Komisji ds. Mobilności Miejskiej (EGUM)”.
Spotkanie z Philipem Amaralem może być świetną okazją do rozeznania się w planach UE i innych organów w kwestii rozwoju infrastruktury rowerowej i przepisów wspierających tę formę transportu. Czy rowery to przyszłość mobilności miejskiej? Z pewnością to jedna z form, które będą zdobywać coraz większą popularność.
MA
