Informacje ogólne
Irlandia, znana także jako Éire (w języku irlandzkim), to państwo położone w północno-zachodniej Europie. Jej oficjalna nazwa brzmi Republika Irlandzka (Poblacht na hÉireann). Kraj obejmuje większą część wyspy Irlandia i składa się z 26 hrabstw. Graniczy na północnym wschodzie z Irlandią Północną, będącą częścią Wielkiej Brytanii. Kraj ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego na zachodzie oraz do Morza Irlandzkiego na wschodzie.
Stolicą jest Dublin, który w 2022 roku liczył ponad 588 tysięcy mieszkańców, natomiast cały obszar metropolitalny zamieszkuje około 2 miliony osób. Łączna powierzchnia Irlandii wynosi 70 273 km², a liczba ludności to 5,34 miliona (dane na 2024 rok). Oficjalnymi językami są angielski i irlandzki (gaelic). Irlandia jest członkiem Unii Europejskiej od 1 stycznia 1973 roku i przyjęła euro jako swoją walutę w 1999 roku. Kraj wynegocjował tzw. klauzulę opt-out i nie przystąpił do strefy Schengen.
Klimat i bogactwa naturalne
Irlandia cechuje się łagodnym klimatem dzięki wpływowi ciepłego prądu morskiego – Golfsztromu – oraz południowo-zachodnich wiatrów znad Atlantyku. Średnie temperatury zimą wynoszą 4–7°C, a latem 18–22°C. Maj i czerwiec to najbardziej słoneczne miesiące w roku, natomiast największe opady deszczu notuje się między sierpniem a styczniem. Taki wilgotny klimat sprawia, że kraj nazywany jest także zieloną wyspą. Nie bez przyczyny, największym bogactwem naturalnym Irlandii są bardzo żyzne pastwiska, szczególnie w jej środkowej i południowej części. Stanowią one podstawę silnego sektora rolniczego, który jest istotnym elementem gospodarki.
Ludność i społeczeństwo
Społeczeństwo jest stosunkowo młode, ze średnią wieku wynoszącą 37,3 lata. Przyrost naturalny pozostaje dodatni, a gęstość zaludnienia wynosi 74 osoby na km². Miasta zamieszkuje blisko 65 proc. ludności. Irlandia jest też krajem otwartym na migrację – między kwietniem 2021 a kwietniem 2022 liczba imigrantów wyniosła 120 tysięcy, z czego około 65 tysięcy stanowili uchodźcy z Ukrainy. Również diaspora polska jest bardzo liczna – to ponad 120 tys. osób.
Informacje dla podróżujących
Według polskiego MSZ, Irlandia to kraj uznawany za stosunkowo bezpieczny, a w razie nagłych wypadków można skorzystać z pomocy, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. Wjazd na teren Irlandii jest możliwy na podstawie ważnego paszportu, paszportu tymczasowego lub dowodu osobistego, przy czym dokument musi być ważny do końca okresu planowanego pobytu. Obywatele Polski nie potrzebują wizy, a pobyt krótszy niż trzy miesiące nie wymaga żadnych dodatkowych formalności.
Przed wyjazdem warto zadbać o kwestie zdrowotne. Podstawowe usługi medyczne w Irlandii są dostępne na zasadach unijnych, ale zwykle są odpłatne. Karta EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego) umożliwia bezpłatne korzystanie z opieki medycznej w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia. Prywatne wizyty u lekarzy ogólnych kosztują od 50 do 60 euro, a u specjalistów od 100 do 155 euro. Pobyt w szpitalu publicznym w nagłych przypadkach jest bezpłatny, ale zaleca się wykupienie dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego, które obejmuje prywatną opiekę medyczną oraz koszty transportu chorego do Polski.
Podróżowanie po Irlandii jest stosunkowo łatwe, choć sieć transportu publicznego nie jest dobrze rozwinięta. Najszybszym środkiem transportu między głównymi miastami są pociągi Irish Rail, ale autobusy Bus Eireann i prywatni przewoźnicy oferują bardziej ekonomiczne opcje. Wypożyczenie samochodu jest praktycznym rozwiązaniem, zwłaszcza na obszarach słabo obsługiwanych przez transport publiczny. Irlandia stosuje ruch lewostronny, a maksymalny dopuszczalny poziom alkoholu we krwi dla kierowców wynosi 0,5 promila.
Polskie prawo jazdy jest honorowane na wyspie, natomiast międzynarodowe „prawko” nie jest wymagane. Należy jednak posiadać dowód opłacenia podatku drogowego i ubezpieczenia pojazdu. Samochody zarejestrowane w Polsce mogą być użytkowane przez turystów pod warunkiem, że nie podejmują oni pracy w Irlandii. Pojazdy mające więcej niż cztery lata muszą przechodzić okresowe testy sprawności technicznej co dwa lata.
Dla osób planujących dłuższy pobyt konieczne jest uwzględnienie lokalnych regulacji dotyczących ubezpieczenia zdrowotnego i rejestracji pojazdów. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronach odpowiednich irlandzkich urzędów, takich jak Health Services Executive (HSE) czy Vehicle Registration Office – przypomina MSZ.
Gospodarka
Irlandia jest jednym z najbogatszych krajów Unii Europejskiej, zajmując drugie miejsce pod względem PKB na mieszkańca, który wynosi 79 300 euro – znacznie powyżej średniej unijnej (37 600 euro). Gospodarka Irlandii stanowi 3 proc. całkowitego PKB Unii Europejskiej, co świadczy o jej dużym znaczeniu w regionie – wynika z danych Eurostatu.
Éire jest też jednym z najbardziej dynamicznych i rozwiniętych gospodarczo krajów Europy. Wysokie oceny agencji ratingowych, takich jak Fitch, Moody’s czy S&P, odzwierciedlają stabilność i solidność gospodarki. Według klasyfikacji ryzyka OECD, Irlandia plasuje się w grupie najbezpieczniejszych państw do prowadzenia działalności gospodarczej. W międzynarodowych rankingach, takich jak Corruption Perceptions Index (11. miejsce wśród 180 krajów), Global Innovation Index (22. miejsce) czy Index of Economic Freedom (3. miejsce), kraj osiąga wysokie pozycje, co stanowi dodatkowy magnes dla inwestorów.
Gospodarka kraju opiera się na zaawansowanych technologiach, usługach oraz wysokiej produktywności sektora prywatnego. Dużą rolę odgrywa przemysł chemiczny, rolny, technologiczny i farmaceutyczny, a także sektor finansowy.
Wymiana handlowa
Według Głównego Urzędu Statystycznego oraz KUKE, Polska i Irlandia utrzymują aktywne relacje handlowe, choć ich saldo pozostaje ujemne dla Polski. W 2020 roku wartość eksportu z Polski do Irlandii wyniosła 4 320,4 mln PLN, co stanowiło 0,4 proc. całkowitego eksportu Polski. Z Polski eksportowano głównie maszyny i urządzenia mechaniczne oraz elektryczne, artykuły spożywcze, a także zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego.
Import z Irlandii osiągnął wartość 5 753,8 mln PLN, co stanowiło 0,6 proc. polskiego importu. Dominowały tu produkty przemysłu chemicznego, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz elektryczne, a także przyrządy i aparatura. W rezultacie saldo wymiany towarowej wyniosło -1 433,4 mln PLN, a pokrycie importu eksportem osiągnęło poziom 75,1 proc. Relacje handlowe między Polską a Irlandią charakteryzują się potencjałem do dalszego rozwoju, szczególnie w sektorach technologicznych i przemysłowych – ocenia KUKE.
Branża automotive
Sektor motoryzacyjny obejmuje produkcję pojazdów silnikowych, przyczep oraz szeroko pojętego sprzętu transportowego, w tym statków, pociągów, samolotów i ich komponentów, takich jak silniki czy systemy hamulcowe. Jest to wszechstronny rynek, który obejmuje zarówno transport pasażerski i komercyjny, jak i inne formy transportu. Prognozy portalu statista.com wskazują, że w 2025 roku wartość dodana tego sektora osiągnie 46,4 miliona dolarów, przy średniorocznej stopie wzrostu na poziomie 1,51 proc. w latach 2025–2029. W tym samym roku przewiduje się, że produkcja sektora wyniesie 59,4 miliona dolarów, co daje średnioroczny wzrost na poziomie 1,32 proc. Wartość dodana przypadająca na jednego mieszkańca wyniesie 9,1 dolara, a marża wartości dodanej osiągnie 78 proc.
W 2025 roku liczba przedsiębiorstw działających w sektorze motoryzacyjnym ma wynieść 267, co oznacza roczny wzrost na poziomie 2,09 proc. od 2024 roku. Produkcja przypadająca na jedno przedsiębiorstwo wyniesie 222,3 tysiąca dolarów.
Mimo stabilnego rozwoju produkcji, irlandzki rynek rejestracji nowych pojazdów odnotowuje długoterminowy trend spadkowy. Agencja Reporterlinker zwraca uwagę, że w 2023 roku zarejestrowano około 116 tysięcy pojazdów, jednak prognozy wskazują, że do 2028 roku liczba ta spadnie do około 47 tysięcy pojazdów, co oznacza średnioroczny spadek na poziomie 14,4 proc. Od 2010 roku rynek ten zmniejszał się średnio o 5,2 proc. rocznie. W 2023 roku Irlandia zajęła 56. miejsce na świecie pod względem liczby rejestracji pojazdów, plasując się niżej od Nowej Zelandii, która w tym samym roku zarejestrowała około 116 tysięcy pojazdów.
Statista.com zwraca jednocześnie uwagę, że irlandzki sektor motoryzacyjny, choć niewielki w skali globalnej, charakteryzuje się wysoką efektywnością i wszechstronnością. Wzrost produktywności oraz wartość dodana na pracownika są dowodem na stabilność rynku, mimo trudności związanych z malejącą liczbą rejestracji nowych pojazdów.
Elektromobilność w liczbach
Irlandzki rynek samochodów elektrycznych rozwija się dynamicznie, choć tempo wzrostu może nie być tak szybkie, jak oczekiwałby rząd. Według Urząd Energetyczny Irlandii (SEAI), pod koniec stycznia 2024 roku na irlandzkich drogach znajdowało się ponad 110 000 pojazdów elektrycznych, w tym hybryd typu plug-in (PHEV). W pełni elektrycznych pojazdów zasilanych akumulatorowo (BEV) było około 73 000, co stanowiło sumę wszystkich rejestracji od 2014 roku – według CSO (Centralnego Biura Statystycznego Irlandii). Warto jednak zaznaczyć, że liczba faktycznie użytkowanych pojazdów może być niższa.
Dla porównania, w 2023 roku zarejestrowano 22 493 samochodów elektrycznych, co stanowiło około 19 proc. wszystkich nowych rejestracji (159 778 pojazdów). W 2024 roku liczba ta spadła – od stycznia do października zarejestrowano 16 211 elektryków, co stanowiło jedynie 14 proc. wszystkich nowych rejestracji w tym okresie. Dla porównania, w analogicznym okresie 2023 roku udział wynosił 19 proc. – donosi portal www.moneyguideireland.com.
Warto także podkreślić, że wyspiarskie cele związane z elektromobilnością wyznacza rządowy Plan Działań na rzecz Klimatu. Zakłada on, że do 2030 roku po irlandzkich drogach poruszać się będzie 936 000 pojazdów elektrycznych, w tym BEV i PHEV, co stanowi jedną trzecią obecnych 2,8 miliona pojazdów. Tymczasowym celem jest zatem osiągnięcie liczby 175 000 pojazdów elektrycznych do 2025 roku. Na koniec lipca 2024 roku w Irlandii zarejestrowanych było ponad 135 900 pojazdów elektrycznych, wliczając hybrydy typu plug-in – wynika z danych CSO.
Jednocześnie Irlandczycy mają świadomość, że Unia Europejska wyznaczyła rok 2035, jako datę zakończenia sprzedaży samochodów napędzanych paliwami kopalnymi, co oznacza, że kraj będzie musiała dostosować się do tego celu, przyspieszając wdrażanie elektromobilności.

Według RTÉ Radio 1 najpopularniejsze modele elektryczne rejestrowane w Irlandii od stycznia do października 2024 roku to VW ID.4, Tesla Model 3, Tesla Model Y, Kia EV6 i Hyundai Kona. Jednocześnie eksperci rynkowi zwracają uwagę, że popularność samochodów elektrycznych rośnie, choć bariery, takie jak wysoki koszt zakupu, ograniczony zasięg pojazdów oraz niedogodności związane z ładowaniem, mogą hamować szybszy rozwój rynku.

Liczba ładowarek
Na dzień 5 października 2024 roku w Irlandii dostępna była znacząca – jak na wielkość kraju – infrastruktura ładowania samochodów elektrycznych, obejmująca różne typy złączy. Według irishevassociation.ie, na terenie kraju znajdowały się 803 złącza CCS, 419 złączy Chademo oraz 4437 złącza typu 2. Te liczby pokazują, że kraj intensywnie rozwija publiczną sieć ładowania, z dominacją wtyczek typu 2-ugiego, które stanowią główny standard w Europie.
Choć brak jest szczegółowych danych dotyczących liczby domowych ładowarek, SEAI publikuje informacje o liczbie przyznanych dotacji na instalację takich urządzeń. Wskazują one na rosnące zainteresowanie mieszkańców Irlandii wyposażeniem swoich domów w ładowarki, co stanowi istotny element wsparcia dla rozwoju elektromobilności.

Co ciekawe, z badania przeprowadzonego przez serwis AA wynika, że publiczna infrastruktura ładowania pojazdów elektrycznych w Irlandii budzi mieszane odczucia wśród kierowców. Zaledwie 4,4 proc. ankietowanych użytkowników elektryków oceniło sieci ładowania jako „bardzo zadowalającą”, co wskazuje na potrzebę dalszego rozwoju i udoskonalenia tej infrastruktury.
Badanie ujawniło również, że większość kierowców polega na ładowaniu pojazdów w swoich domach. Ponad połowa respondentów (56,54 proc.) przyznała, że posiada domowe urządzenie do ładowania, a kolejne 6 proc. planuje jego instalację w przyszłości. Niemniej, dla części użytkowników, dostęp do publicznych ładowarek pozostaje kluczowy. Trzech na dziesięciu kierowców (30 proc.) ładuje swoje pojazdy wyłącznie w razie potrzeby, niezależnie od miejsca i czasu, podczas gdy 8 proc. korzysta z ładowarek dostępnych w miejscu pracy – donosi serwis www.irishexaminer.com.
Koszty eksploatacji pojazdów elektrycznych również były przedmiotem oceny. Dwie piąte uczestników badania (40 proc.) uznało, że są one znacznie niższe w porównaniu do tradycyjnych pojazdów benzynowych i wysokoprężnych. Jednak 13 proc. ankietowanych miało odmienne zdanie, wskazując na wyższe koszty użytkowania pojazdów elektrycznych. Wyniki te pokazują, że pomimo rosnącej popularności elektromobilności w Irlandii, istnieją jeszcze wyzwania związane z postrzeganiem i dostępnością infrastruktury ładowania – dodaje www.irishexaminer.com.
Ile kosztuje ładowanie BEV?
Serwis www.moneyguideireland.com podliczył koszty ładowania samochodu elektrycznego w Irlandii, porównując cenę do eksploatacji przeciętnego samochodu spalinowego. Wynik? Oczywiście koszt uzupełniania energii zależy od rodzaju ładowarki oraz stawek obowiązujących na danym punkcie. Na podstawie danych z grudnia 2024 roku dla samochodu VW ID.4 z baterią o pojemności 52 kWh, najbardziej ekonomiczne jest korzystanie z ładowarki domowej w ramach inteligentnej taryfy, gdzie koszt przejechania 100 km wynosi zaledwie 1,06 € przy cenie 6,3 centa za kWh. Stawka nocna w domu jest już droższa i wynosi 3,06 € (18,3 centa za kWh), podczas gdy standardowe stawki domowe generują koszt w granicach 5,80 € (34,85 centa za kWh).
Korzystanie z publicznych ładowarek jest znacznie droższe. Standardowa ładowarka, np. w ramach sieci ESB PAYG obciąża użytkownika kosztem 8,52 € za każde 100 km (52 centy za kWh). Szybsze ładowanie kosztuje 9,34 € (57 centów za kWh), a na ładowarkach High Power ESB PAYG – 9,67 € (59 centów za kWh).
Dla porównania, koszt przejechania 100 km średnim samochodem benzynowym, przy założeniu zużycia paliwa na poziomie 6 litrów na 100 km i cenie 1,75 € za litr, wynosi 10,50 €. Oznacza to, że nawet najdroższe opcje ładowania są tańsze niż jazda samochodem benzynowym.
Magnes
Być może wkrótce się to zmieni, bo w Irlandii istnieje rozbudowany system zachęt, który wspiera zakup pojazdów elektrycznych, zarówno prywatnych, jak i komercyjnych. Dotacje te są zarządzane przez SEAI (Sustainable Energy Authority of Ireland), i mają na celu przyspieszenie przejścia na zeroemisyjne pojazdy. W przypadku prywatnych zakupów nowych pojazdów elektrycznych, dostępna jest dotacja w wysokości do 3500 EUR, uzależniona od ceny katalogowej pojazdu. Pojazdy elektryczne o cenie powyżej 60 000 EUR lub poniżej 14 000 EUR nie kwalifikują się do dotacji. Dotacja jest stopniowana, w zależności od ceny katalogowej pojazdu. Na przykład elektryki w przedziale 14 000 – 15 000 EUR mogą otrzymać 1500 EUR, a te w przedziale 18 001 – 60 000 EUR otrzymają maksymalną kwotę 3500 EUR.
Dla firm oraz podmiotów publicznych dostępne są bonusy na zakup nowych pojazdów elektrycznych kategorii N1 (lekki pojazd użytkowy), z maksymalną kwotą dotacji wynoszącą 3800 EUR. Dotacje te są również uzależnione od ceny katalogowej pojazdu i dotyczą tylko nowych aut (pojazdy o cenie powyżej 60 000 EUR lub poniżej 14 000 EUR nie kwalifikują się do wsparcia). Dla dużych furgonetek elektrycznych o dopuszczalnej masie całkowitej wynoszącej dokładnie 3500 kg (kategoria N1L) dostępna jest dotacja w wysokości 7600 EUR.
Dodatkowo, w ramach zachęt finansowych, istnieje możliwość skorzystania z ulgi w postaci Accelerated Capital Allowances (ACA), która dotyczy pojazdów elektrycznych oraz urządzeń do ich ładowania. Zakupy te są również objęte pomocą państwową de minimis, z rocznym limitem 300 000 EUR przez okres trzech lat.
Jeśli chodzi o motocykle na baterie, to SEAI oferuje wsparcie w postaci dotacji na zakup nowych motorowerów elektrycznych (kat. L1e-B) oraz motocykli elektrycznych (kat. L3), z maksymalnymi kwotami dotacji wynoszącymi odpowiednio 500 EUR i 1000 EUR. Dotacje te obejmują tylko pojazdy elektryczne o pełnej cenie poniżej 60 000 EUR.
Dodatkowo BEV-y są także objęte preferencjami podatkowymi, takimi jak ulga na podatek rejestracyjny (VRT) (pojazdy nie emitujące dwutlenku węgla są zwolnione z tego podatku do końca 2025 roku). Ponadto, stawka podatku od pojazdów mechanicznych dla elektryków wynosi obecnie 120 EUR rocznie.
Wnioski
Irlandia stoi przed kluczowym momentem w rozwoju elektromobilności. Chociaż tempo wzrostu liczby samochodów elektrycznych może nie być tak szybkie, jak zakładają rządowe prognozy, dynamiczny rozwój infrastruktury ładowania oraz zachęty finansowe wskazują na rosnącą rolę pojazdów elektrycznych w codziennym życiu. Rządowy Plan Działań na rzecz Klimatu i wyznaczony cel kilkuset tysięcy elektrycznych pojazdów na drogach do 2030 roku stanowi ambitną wizję, która z pewnością wpłynie na przyszłość transportu w Irlandii.
Oskar Włostowski