Poziom wypełnienia – zero
Polska w praktyce nie zaczęła jeszcze realizować celów odnoszących się do sieci kompleksowej TEN-T i stref ładowania dla pojazdów ciężkich (poziom ich wypełnienia niezmiennie wynosi 0%). Sytuacja powinna się jednak poprawić dzięki nowo uruchomionym programom wsparcia NFOŚiGW przewidującym dopłaty do infrastruktury wysokiej mocy oraz przyłączy energetycznych – podkreśla PSNM.
Zgodnie z AFIR, którego przepisy zaczęły być stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE w kwietniu 2024 r., łączna moc infrastruktury ładowania w Polsce musi zostać dostosowana do liczby zarejestrowanych samochodów z napędem elektrycznym. Ponadto wzdłuż sieci TEN-T powinny zostać regularnie rozmieszczone strefy ładowania, zarówno dla zeroemisyjnych pojazdów osobowych i dostawczych, jak i ciężarówek.
Moc infrastruktury ładowania
AFIR wyznacza kilka głównych kategorii obowiązków. Jedną z nich jest konieczność zapewnienia odpowiedniej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany samochód z napędem elektrycznym (1,3 kW w przypadku BEV i 0,8 kW w przypadku PHEV).
Zdaniem Jana Wiśniewskiego, dyrektora Centrum Badań i Analiz PSNM infrastruktura ładowania w Polsce w teorii dysponuje już solidnym „zapasem” mocy w odniesieniu do przepisów AFIR. Warto mieć jednak na uwadze, że minimalny, wymagany przez AFIR poziom mocy został uzależniony od liczby samochodów z napędem elektrycznym we flocie.
Cały polski park osobowych BEV liczy dziś ok. 80 tys. szt. W 2024 r. we Francji podobna liczba nowych „elektryków” wyjechała z salonów w zaledwie trzy miesiące, w Niderlandach w trzy kwartały.
– Wypełnienie przez Polskę wymogów AFIR nie jest więc konsekwencją nadzwyczajnego tempa rozbudowy infrastruktury, tylko względnie niewielkiej, zelektryfikowanej floty i wczesnego etapu rozwoju rynku e-mobility – podkreślił Wiśniewski.
Infrastruktura ładowania wzdłuż sieci TEN-T
AFIR przewiduje m.in. konieczność rozmieszczenia maksymalnie co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T stref ładowania przeznaczonych dla samochodów osobowych i dostawczych (każda o łącznej mocy co najmniej 400 kW, a do 2027 r. co najmniej 600 kW) na każdym kierunku podróży. Analogiczne cele dotyczą kompleksowej sieci TEN-T. Biorąc pod uwagę aktualne zagęszczenie stref ładowania wzdłuż odcinków TEN-T zlokalizowanych w Polsce, liczby przedstawiają się wyjątkowo mało optymistycznie.
Uwzględniając sieć bazową, obowiązki wynikające z AFIR (na lata 2025 i 2027) są obecnie zrealizowane odpowiednio w ok. 13% oraz 6%. Względem poprzedniego wydania „Licznika AFIR” z końca 2024 r. oznacza to wzrost o zaledwie 2 punkty procentowe w każdej z tych kategorii.
W przypadku sieci kompleksowej poziom wypełnienia obowiązków nadal wynosi 0%. AFIR wyznacza również cele w obszarze infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich (eHDV).
Przykładowo, do końca roku 2027 wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T będą musiały funkcjonować przeznaczone dla eHDV strefy ładowania o mocy co najmniej 2800 kW każda. Do 2030 r. moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć aż do 3600 kW.
Na dziś wypełnienie wyżej opisanych celów wynosi w Polsce 0%. Ogólnodostępne punkty ładowania dla elektrycznych ciężarówek funkcjonują w zaledwie 3 lokalizacjach, położonych między sobą w zbyt dużych odległościach z perspektywy wymogów AFIR.
Wsparcie warte miliardy
Aleksander Rajch, członek zarządu PSNM przypomina, że głównym celem dwóch nowych programów wsparcia, które NFOŚiGW uruchomiło 31 marca, jest zdecydowane przyspieszenie rozbudowy infrastruktury wzdłuż sieci TEN-T, a tym samym realizacja obowiązków AFIR w tym zakresie.
Łączny budżet 4 mld euro powinien doprowadzić do uruchomienia nawet kilkuset nowych punktów ładowania oraz zasilających je przyłączy wysokiej mocy.
Niemożliwe wypełnienie obowiązków
Jego zdaniem realizacja naborów oraz budowa dofinansowanych projektów infrastrukturalnych to proces liczony w latach, dlatego wypełnienie obowiązków wyznaczonych na rok 2025 jest już w praktyce niemożliwe. Pod warunkiem odpowiedniej koordynacji obu programów oraz usprawnienia procedur przyłączeniowych mamy jednak szansę, by znacznie przybliżyć się do celów wymaganych w roku 2027 i w szczególności 2030 r.
Osobówki mają gdzie ładować
– Warto mieć przy tym na uwadze, że nawet obecny, niski realizacji obowiązków AFIR nie oznacza absolutnie, że kierowcy samochodów elektrycznych podróżujący w Polsce po autostradach i drogach szybkiego ruchu nie mają możliwości ładowania swoich pojazdów. Liczba ogólnodostępnych punktów wzdłuż polskich odcinków sieci TEN-T wyniosła na koniec marca ponad 930 – to oznacza wzrost o 37% rok do roku. W kontekście AFIR kluczowym problemem pozostaje jednak niewystarczające zagęszczenie infrastruktury – podkreślił Rajch.
Czynnik stymulujący
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR), to potencjalnie najważniejszy czynnik regulacyjny stymulujący rozbudowę infrastruktury ładowania w Unii Europejskiej.
Aby zobrazować skalę stojącego przed Polską wyzwania, PSNM uruchomiło „Licznik AFIR”, który jest cyklicznie aktualizowanym narzędziem, informującym na bieżąco o aktualnym stopniu wypełnienia celów wynikających z nowego rozporządzenia.
