W 2026 roku na 11. MOP-ach powstaną stacje ładowania dla eHDV. Za pięć lat na wszystkich 166

• Sieć TEN-T w naszym kraju, którą obejmuje AFIR, to łącznie blisko 7,6 tys. km dróg
• AFIR przewiduje na sieci bazowej TEN-T 166 lokalizacji dla stacji ładowania
• 144 to Miejsca Obsługi Podróżnych (MOP), a 22 to parkingi prywatne
• W 2025 r. powinny funkcjonować stacje ładowania w 29 lokalizacjach, w 2027 – 77, a w 2030 r. we wszystkich 166 lokalizacjach
• Obecnie jedynie na dwóch MOP-ach istnieją dedykowane ciężarówkom elektrycznym stacje o mocy do 400 kW
• W 2026 roku planowane jest oddanie stacji do ładowania elektrycznych ciężarówek na 11 MOP-ach

Infrastruktura w sieci TEN-T

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele m.in. Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Energii, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Urzędu Dozoru Technicznego, Polskiego Związku Motorowego i Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce. W wydarzeniu uczestniczyli również reprezentanci operatorów sieci dystrybucyjnych, operatorów stacji ładowania, koncernów paliwowych, stowarzyszeń branżowych związanych z elektromobilnością oraz pracownicy GDDKiA – poinformowano w komunikacie.

Prezentacje dotyczące rozwoju elektromobilności i zagadnień z nią związanych wygłosili przedstawiciele: Polskiego Stowarzyszenia Nowej Mobilności (PSNM), Polskiej Izby Rozwoju Elektromobilności (PIRE), Polskiego Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPIRE), NFOŚiGW oraz Urzędu Dozoru Technicznego (UDT). GDDiK przedstawiła informacje związane z tematyką budowy infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych na sieci dróg krajowych.

Stacje ładowania dla eHDV i wyzwania  AFIR

Nowe przepisy dotyczące rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR – Alternative Fuels Infrastructure Regulation) weszły w życie 13 kwietnia 2024 r., zastępując poprzednią Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z 22 października 2014 r. Obowiązujące rozporządzenie przewiduje m.in. wybudowanie wzdłuż najważniejszych unijnych korytarzy transportowych (tzw. Transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T) stacji do szybkiego ładowania pojazdów osobowych i ciężarowych, a także stacji tankowania wodoru. Szczegóły przedstawia poniższa tabela.

Obecnie w naszym kraju sieć TEN-T, którą obejmuje AFIR, to łącznie blisko 7,6 tys. km dróg, z czego ok. 3,8 tys. km to sieć bazowa. Niemal tyle samo stanowi sieć kompleksowa. Punkty ładowania zlokalizowane na odcinkach sieci TEN-T, jak również w aglomeracjach miejskich znajdujących się na przecięciach tych tras, mają zapewnić sprawne poruszanie się pojazdami elektrycznymi po drogach krajowych.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska, przy współpracy Ministerstwa Infrastruktury, GDDKiA, Operatorów Sieci Dystrybucyjnych (OSD), Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych (obecnie Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności – PSNM) oraz innych zainteresowanych podmiotów, przygotowało propozycję rozmieszczenia infrastruktury ładowania dla pojazdów osobowych i ciężarowych zasilanych energią elektryczną.

Jest ona zgodna z wymaganiami AFIR i przewiduje na sieci bazowej TEN-T 166 lokalizacji dla stacji ładowania. 144 to Miejsca Obsługi Podróżnych (MOP), a 22 to parkingi prywatne. Założono, że w 2025 r. powinny funkcjonować stacje ładowania w 29 lokalizacjach, dwa lata później w 77, a w 2030 r. we wszystkich 166 lokalizacjach.

Stan obecny i realizacja AFIR

Na sieci dróg krajowych istnieje obecnie 413 MOP-ów zlokalizowanych na odcinkach dróg szybkiego ruchu pokrywających się w większości z siecią TEN-T. Z tej liczby 294 MOP-y są w zarządzie GDDKiA, 40 znajduje się na odcinkach autostrad koncesyjnych, a 79 to parkingi prywatne. Na 133 MOP-ach oraz parkingach prywatnych, które w ponad połowie pokrywają się z lokalizacjami AFIR, działają stacje ładowania pojazdów elektrycznych.

Wśród nich są 93 MOP-y w zarządzie GDDKiA, 12 parkingów prywatnych i 28 MOP-ów na odcinkach koncesyjnych. Średnia moc stacji ładowania dla pojazdów osobowych wynosi 150 kW i systematycznie jest zwiększana. Wymaga jednak poważniejszych działań, aby spełnić wymogi AFIR, szczególnie w kwestii infrastruktury dla elektrycznych ciężarówek.

Obecnie jedynie na dwóch MOP-ach istnieją dedykowane dla nich stacje o mocy do 400 kW, a w sąsiedztwie sieci dróg szybkiego ruchu funkcjonują jeszcze cztery lokalizacje z 24 punktami ładowania dla ciężarówek co potwierdzają dane PSNM.

Tesla zrezygnowała

„Do dziś pozyskaliśmy dzierżawców dla 41 MOP-ów, na których do 2035 roku mają powstać stacje ładowania spełniające wymogi AFIR. W czerwcu br. wyłoniliśmy dwóch dzierżawców takich stacji na 31 MOP-ach, z których ostatecznie tylko jeden, Ekoen, podpisał z nami umowę na 29 obiektów. Drugi (Tesla) zrezygnował z podpisania umowy, co oznacza, że będziemy musieli powtórzyć postępowanie na dzierżawę dwóch MOP-ów” – czytamy w komunikacie GDDKiA.

Aneksowane umowy

Dyrekcja poinformowała też, o zawarciu aneksów do umów z dzierżawcami już funkcjonujących ośmiu MOP-ów na rozbudowę stacji ładowania dla pojazdów osobowych. W trakcie procedowania są kolejne aneksy na rozbudowę stacji dla pojazdów osobowych na 42 MOP-ach, z czego na 27 z nich także na budowę stacji ładowania dla pojazdów ciężarowych.

W oparciu o już zawarte umowy, w przyszłym roku planowane jest oddanie stacji do ładowania elektrycznych ciężarówek na 11 MOP-ach, w 2027 r. na kolejnych 12, a w 2030 r. na następnych 18. Dotrzymanie tych terminów i liczby oddanych stacji uzależnione jest między innymi od wybudowania odpowiednich sieci elektroenergetycznych. 

Jak powstają stacje ładowania pojazdów elektrycznych

GDDKiA podkreśla, że nie zajmuje się sprzedażą paliw czy energii elektrycznej. To domena wyspecjalizowanych firm działających na MOP-ach. Dyrekcja udostępnia im teren pod budowę infrastruktury w ramach postępowań przetargowych na dzierżawę MOP. Istnieją dwa rozdaje MOP-ów, o funkcji komercyjnej i podstawowej.

Na tych pierwszych dzierżawcy budują stacje paliw wraz z obiektami gastronomicznymi, a dla ogłaszanych obecnie postępowań GDDKiA oczekuje również budowy stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Z kolei na MOP-ach o funkcji podstawowej, w ramach przetargów, firma wyłania dzierżawców części terenu pod budowę i prowadzenie stacji ładowania pojazdów elektrycznych.

Spadek zainteresowania dzierżawą

GDDKiA zauważa, że po wprowadzeniu do postępowań przetargowych na dzierżawę MOP obowiązku budowy przez dzierżawców infrastruktury spełniającej wymagania AFIR, odnotowała znaczny spadek zainteresowania dzierżawą. Wynikało to m.in. z niekorzystnych warunków przyłączeniowych i konieczności wybudowania infrastruktury elektroenergetycznej przez dzierżawcę na długich odcinkach. Przyczyną był także niski popyt na pojazdy elektryczne, brak programów wsparcia w zakresie budowy i rozwoju infrastruktury dla elektrycznego transportu ciężkiego, a także krótki czas na realizację założeń AFIR.

Będzie łatwiej?

Wobec powyższego, Dyrekcja wraz z innymi zainteresowanymi stronami, podjęła działania, które powinny ułatwić rozwój stacji ładowania na MOP-ach. To z jednej strony działania z OSD w zakresie usprawnienia procesu zapewnienia sieci elektroenergetycznych do poszczególnych lokalizacji czy też z NFOŚiGW w kontekście wsparcia dla podmiotów realizujących infrastrukturę dla paliw alternatywnych.

Do tego doszły również rozmowy z obecnymi, a także potencjalnymi, nowymi dzierżawcami w kontekście zapewnienia na MOP infrastruktury spełniającej założenia AFIR. Z końcem marca br. NFOŚiGW uruchomił dwa programy wspierające rozwój infrastruktury dla transportu ciężkiego, a w przypadku niektórych lokalizacji OSD zmienili wydane warunki przyłączenia do sieci, uwzględniając doprowadzenie przyłącza energetycznego do granicy MOP.

GDDiK poinformowała, że przy kolejnych przetargach będzie również szukać dzierżawców części terenu na MOP o funkcji komercyjnej. Dotyczy to tych miejsc, gdzie dzierżawca nie zdecydował się na budowę stacji ładowania pojazdów elektrycznych o mocach zgodnych z AFIR. Będziemy też rozmawiać z obecnymi dzierżawcami, aby aneksować umowy dzierżawy na realizację stacji ładowania zgodnych z AFIR.

Dalsza współpraca z branżą

GDDKiA 24 września br. podpisała z PTPiREE i PSNM, pod auspicjami Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, porozumienie dotyczące rozwoju ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów elektrycznych w Polsce. Generalna Dyrekcja zadeklarowała w nim między innymi umożliwienie OSD budowy w pasie drogowym sieci przesyłowych na potrzeby budowy stacji ładowania zgodnych z AFIR, wprowadzenie do kontraktów budowlanych zapisów ułatwiających budowę takiej sieci i w razie potrzeby (gdy droga jest w okresie gwarancji) wsparcie OSD w rozmowach z wykonawcami dróg.

Oprócz tego, przy opracowywaniu koncepcji oraz projektowaniu nowych MOP-ów Generalna Dyrekcja wyznacza strefy ładowania dla pojazdów osobowych i pojazdów ciężarowych. Wykonawca drogi ma obowiązek zapewnienia miejsc postojowych dla 20 pojazdów osobowych i 10 ciężarowych, wraz z rezerwą terenu pod budowę stacji ładowania. Dodatkowo, wykonawca ma obowiązek zaprojektowania infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby zasilania stacji ładowania do takiej strefy.

Oprac. PM