Trochę z geografii

Republika Czeska jest członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004 roku. Leży w centralnej części Europy i zajmuje powierzchnię 78 866 km2. Jest krajem śródlądowym, oddalonym od Bałtyku o 326 km a od Adriatyku o 322 km. Graniczy z Niemcami (810 km), Polską (762 km), Austrią (466 km) i Słowacją (265 km). Najwyżej położonym punktem jest Śnieżka (1 602 m n.p.m.) a najniżej położone miejsce leży niedaleko Hřenska, gdzie rzeka Łaba wypływa z terytorium Czech (117 m p.p.m). Największe miasta to Praga (stolica), Brno, Ostrawa, Pilzno i Liberec.

Według spisu ludności z 2000 r. Republikę Czeską zamieszkuje 10,3 milionów obywateli, w tym około 5 mln mężczyzn i 5,3 mln kobiet. Trzy czwarte ludności mieszka na obszarach miejskich. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 131 osób/km2, a wzrost zaludnienia 0,8 osób na 1000 mieszkańców.

Sieć dróg ekspresowych i autostrad

Czechy posiadają rozbudowaną sieć dróg ekspresowych i autostrad, która liczy ponad 1,383 km (stan na grudzień 2023). Czeski rząd chce osiągnąć łącznie ponad 2100 km tego rodzaju dróg. Najważniejsze autostrady to D1 (łącząca Pragę z Brnem i dalej z Austrią) oraz D2 (łącząca Brno z Bratysławą).

Czechy posiadają szereg płatnych odcinków dróg, w tym:

• D1: Chodov – Kývalka (180 km), Holubice – Kroměříž-západ (48 km), i inne.
• D5: Třebonice – Beroun-východ (14 km), Beroun-západ – Ejpovice (45 km).
• D8: Zdiby – Řehlovice (64 km), Knínice – granica (12 km).

Od 1 stycznia 2016 roku w Czechach istnieją wyłącznie autostrady (czes. dálnice), a pojęcie „droga ekspresowa” (czes. rychlostní silnice) zostało zniesione. W miejsce „dróg ekspresowych” wprowadzono termin „droga dla pojazdów samochodowych” (czes. silnice pro motorová vozidla). Większość dawnych dróg ekspresowych uzyskała status autostrady, podczas gdy pozostałe, o niższych parametrach technicznych, zostały sklasyfikowane jako drogi dla pojazdów samochodowych. Na czeskich autostradach maksymalna prędkość dla samochodów osobowych, motocykli, autobusów i samochodów ciężarowych o masie do 3,5 t wynosi 130 km/h, z ograniczeniem do 80 km/h w miastach. Dla ciężarówek powyżej 3,5 t prędkość nie przekracza 80 km/h. Także od 1 stycznia 2021 roku w Czechach obowiązują winiety elektroniczne, które można kupić online, w punktach sprzedaży w Czechach lub w terminalach samoobsługowych.

Przemysł motoryzacyjny w liczbach

Przemysł motoryzacyjny jest kluczową gałęzią gospodarki Republiki Czeskiej, odpowiadającą za około 10% PKB, 26% produkcji przemysłowej i 24% eksportu. W pierwszej połowie 2023 roku, po kilku latach spadków, sektor ten zanotował wzrost produkcji i przechodzi transformację w kierunku ekologii i innowacji. Motoryzacja w Czechach wytwarza ponad 20% produkcji przemysłowej, zatrudnia ponad 120 tys. osób i produkuje średnio 1,3 mln samochodów rocznie. Ważnymi producentami są Škoda Auto w: Mladá Boleslav, Kvasiny i Vrchlabí, Toyota w Kolín-Ovčáry, Hyundai w Nošovicach oraz Tatra w Kopřivnicach. Inne istotne firmy to AVIA (samochody ciężarowe i autobusy), Iveco Czech Republic, SOR Libchavy, TEDOM (autobusy), PANAV (przyczepy) i JAWA Moto (motocykle). W Brnie produkuje się także traktory Zetor. W ostatnich latach, Czechy skoncentrowały się na produkcji samochodów elektrycznych (BEV – Battery Electric Vehicles). Škoda, będąca częścią koncernu Volkswagen, produkuje elektryczne modele, takie jak Škoda Enyaq iV.

Co ciekawe w Republice Czeskiej średnio co ósmy wyprodukowany samochód jest elektryczny. BEV i hybrydy plug-in są produkowane przez Škodę (11,5% produkcji), Hyundaia (21,5%) oraz Toyotę (50%). W 2022 roku segment pojazdów elektrycznych przekroczył 11% całkowitej produkcji pojazdów silnikowych. Łącznie wyprodukowano 134 944 elektrycznych samochodów osobowych oraz 56 elektrycznych autobusów. Produkcja samochodów elektrycznych w Czechach rośnie, a w pierwszej połowie 2023 roku wyprodukowano 738 454 samochodów osobowych, w tym 91 285 elektrycznych. Udział nowo wyprodukowanych BEV wzrósł do 12,4%, a dalszy stopniowy wzrost jest spodziewany. W tym okresie wyprodukowano 66 771 pojazdów elektrycznych i 24 514 hybryd plug-in.

W ciągu pierwszych pięciu miesięcy 2024 roku w Czechach wyprodukowano 651 935 samochodów osobowych, tj. o 9,5% więcej niż w tym samym okresie poprzedniego roku. Pojazdy elektryczne stanowiły 50 609 pojazdów, a ich udział w krajowej produkcji samochodów wyniósł 7,7%. Łącznie wyprodukowano 37 171 pojazdów elektrycznych na baterie (BEV) i 13 438 pojazdów hybrydowych typu plug-in (PHEV).

Škoda wiedzie prym

Škoda Auto, największy krajowy producent samochodów, wyprodukował 400 877 samochodów osobowych (+6,6%) w swoich krajowych zakładach w ciągu pierwszych pięciu miesięcy. Wyprodukowano 26 633 pojazdów elektrycznych (BEV i PHEV), tj. 6,6% całkowitej produkcji marki. Spośród nich 22 206 to pojazdy akumulatorowe, a 4427 to hybrydy typu plug-in.

Zakład Hyundaia w Nosovicach wyprodukował w ciągu pierwszych pięciu miesięcy łącznie 147 400 pojazdów, tj. o 1,5% więcej niż w tym samym okresie w ubiegłym roku. Z tego 14 957 pojazdów było w pełni elektrycznych, a 9011 hybrydowych typu plug-in. Ogółem pojazdy elektryczne stanowiły prawie 16,2% całkowitej produkcji. Toyota również odnotowała wyższe wyniki produkcji rok do roku. Wyprodukowano 103 658 samochodów, prawie o 40% więcej niż w okresie styczeń-maj 2023 r.

Według szacunków T&E niektóre kraje Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Czechy będą charakteryzowały się najwyższym poziomem produkcji pojazdów elektrycznych w przeliczeniu na ludność jednostki w 2030 r.

Auta elektryczne w liczbach

W czerwcu 2024 r. w Czechach nastąpił wyjątkowy wzrost rejestracji nowych pojazdów elektrycznych BEV z ponad 1500 nowymi pojazdami osobowymi. To podniosło udział BEV w rynku do prawie 7%, osiągając rekordowy poziom. Obecnie na czeskich drogach jeździ ponad 27 600 elektrycznych samochodów osobowych. Tylko w pierwszej połowie 2024 r. liczba pojazdów BEV wzrosła o ponad 5000, a w kraju działa ponad 5200 publicznych punktów ładowania – wskazują dane tamtejszego ministerstwa transportu.

Czerwiec 2024 r. był drugim miesiącem w historii, w którym zarejestrowano ponad 1000 nowych pojazdów elektrycznych. Rekordowy wzrost, przekraczający wcześniejszy szczyt z grudnia 2020 r., można zawdzięczać głównie Tesli, która zdobyła 62% udziału w rynku. Volvo, Hyundai i Škoda (Grupa Volkswagen – przyp. red.) miały odpowiednio 5-8% udziału. Regionalnie, Praga prowadzi z 31% nowych rejestracji BEV, następnie kraj południowomorawski (15%), kraj środkowoczeski (12%) i kraj morawsko-śląski (10%). Należy nadmienić, że do 25 czerwca 2024 r. Program Gwarancji ELEKTROMOBILITA podpisał 1954 umowy, zatwierdził 132 wnioski, a 446 jest w trakcie realizacji.

Stacje ładowania

Z 5201 publicznych punktów ładowania 3778 to standardowe punkty AC (72,6%), 1111 to punkty DC o dużej mocy (21,4%), a 312 to ultraszybkie punkty DC (6,0%). Mimo stale rozbudowanej infrastruktury ładowania, istnieje potrzeba dalszego rozwoju sieci, szczególnie stacji ładowania o dużej mocy, co jest celem Programu Operacyjnego Transport 2021-2027.

Przywileje dla elektryków

W Czechach samochody elektryczne (BEV) i hybrydy mają kilka istotnych przywilejów, które mogą ułatwić podróżowanie i parkowanie:

• Darmowe autostrady: pojazdy elektryczne są zwolnione z opłat za korzystanie z autostrad i dróg szybkiego ruchu. Oznacza to, że właściciele samochodów BEV nie muszą kupować winiety. W przypadku pojazdów z polskimi tablicami rejestracyjnymi, należy wypełnić odpowiedni wniosek o zwolnienie z opłat, dostępny na stronie edalnice.cz.
• Zwolnienia z opłat drogowych: hybrydy, które emitują poniżej 90 gramów CO2 na 100 kilometrów, również mogą ubiegać się o zwolnienie z opłat drogowych. Proces uzyskania zwolnienia wymaga rejestracji i złożenia wniosku przez internet.
• Darmowe parkowanie: w Pradze właściciele samochodów elektrycznych mogą korzystać z darmowego parkowania, ale tylko jeśli są mieszkańcami lub spędzają dłuższy czas w mieście. Dla turystów, którzy przyjeżdżają na krótko, możliwość uzyskania takiego przywileju jest ograniczona. Zwykle konieczne jest wniesienie niewielkiej opłaty (100 CZK, ok. 9 złotych) oraz wypełnienie odpowiednich dokumentów.
• Strefy parkingowe: w Pradze parking jest płatny w strefach oznaczonych kolorami. Niebieska strefa jest zarezerwowana dla mieszkańców, fioletowa i pomarańczowa strefa umożliwiają parkowanie za opłatą, z różnymi limitami czasowymi. Parking P+R, znajdujący się przy końcowych stacjach metra, oferuje korzystne ceny i możliwość ładowania elektryków.
• Ładowarki na parkingach: na parkingach miejskich w Pradze znajdują się stacje ładowania dla pojazdów elektrycznych, co ułatwia doładowanie samochodu podczas parkowania.

Dzięki tym przywilejom podróżowanie samochodem elektrycznym po Czechach staje się bardziej komfortowe i ekonomiczne, choć warto pamiętać o konieczności spełnienia formalności i przestrzegania lokalnych przepisów.

Ulgi dla BEV

W Czechach istnieje szereg korzyści, subsydiów, ulg podatkowych i innych bonusów dla właścicieli samochodów elektrycznych, które mają na celu promowanie pojazdów bezemisyjnych i infrastruktury do ich ładowania.

Korzyści z tytułu rejestracji:

• Ulgi rejestracyjne: Samochody elektryczne (BEV) i pojazdy z napędem wodorowym (FCEV) emitujące ≤ 50 g CO2/km są zwolnione z opłat rejestracyjnych, o ile posiadają specjalne tablice rejestracyjne.

Ulgi podatkowe:

• Podatek drogowy: BEV i HEV (hybrydy) są zwolnione z podatku drogowego.
• Opłata drogowa: Pojazdy emitujące ≤ 50 g CO2/km są zwolnione z opłat drogowych.
• Amortyzacja: Okres amortyzacji stacji ładowania dla pojazdów elektrycznych (wallboxów i stacji ładowania) został skrócony z 10 do 5 lat. Dodatkowo, dla BEV i PHEV (hybryd plug-in) o emisji poniżej 50 g CO2/km przewidziano przyspieszoną amortyzację.

Ulgi podatkowe dla firm:

• Podatek drogowy: Firmy korzystające z pojazdów z alternatywnymi źródłami napędu (BEV, HEV, FCEV, CNG, LPG, E85) są zwolnione z podatku drogowego.
• Ulga podatkowa: Zniżka podatkowa w wysokości 0,5-1% dla BEV i PHEV używanych do celów prywatnych.
• Samochody służbowe: Pracodawcy, którzy udostępniają pracownikom samochody służbowe o zerowej emisji, są zwolnieni z opodatkowania tego świadczenia jako świadczenia rzeczowego. Prywatne korzystanie z takiego pojazdu oraz energia elektryczna do jego ładowania również są zwolnione z opodatkowania.

Inne korzyści finansowe:

• Opłaty za autostrady: BEV, FCEV oraz pojazdy z alternatywnymi źródłami napędu (elektryczne lub wodorowe) z emisją CO2 do 50 g/km są zwolnione z opłat za autostrady od 1 stycznia 2020 roku.

Dotacje na zakup

• Program „Národní rozvojová banka (NRB)”: W 2024 roku wprowadzono nowy program dotacji dla pojazdów elektrycznych:
• Dla osób prywatnych: Program oferuje dwuczęściową dotację:
• Gwarancję bankową na kredyt komercyjny, pokrywającą do 70% kwoty kredytu.
• Bezpośrednią dotację finansową w wysokości od 4 000 EUR do 200 000 EUR, w zależności od typu EV i dochodów lub wielkości przedsiębiorstwa.
• Dla gmin: Dotacja w wysokości 10 000 EUR na zakup EV.
• Dla firm: Dotacja w wysokości 200 000 EUR na zakup EV.

Inicjatywy lokalne:

• Parkowanie w Pradze: Mieszkańcy i pracownicy Pragi mogą korzystać z darmowego parkowania w strefach niebieskich. W przypadku osób spoza miasta, w tym turystów, darmowe parkowanie nie jest dostępne, chyba że pracują w Pradze.

Infrastruktura:

• Dotacja na instalację ładowarki: Przyznawana jest dotacja w wysokości 30 000 CZK na instalację ładowarki w domu. Taka ładowarka nie może być wykorzystywana do celów komercyjnych.

Podsumowanie

Czechy oferują szereg korzyści dla posiadaczy samochodów elektrycznych, w tym zwolnienia z opłat rejestracyjnych i drogowych, ulgi podatkowe dla firm oraz dotacje na zakup pojazdów elektrycznych w ramach programu „Národní rozvojová banka (NRB)”. Właściciele BEV i hybryd plug-in mogą również korzystać z darmowego parkowania w Pradze, jeśli są mieszkańcami lub pracownikami miasta. Dodatkowo, Czechy oferują dotacje na instalację ładowarek w domach oraz zwolnienia z opłat za autostrady. Dzięki tym inicjatywom, Czechy stają się atrakcyjnym miejscem dla rozwoju elektromobilności w Europie Środkowej.

Oskar Włostowski