SSE – inwestorzy z całego świata

Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE) w Polsce odegrały kluczową rolę w przyciąganiu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), znacząco przyczyniając się do dynamicznego rozwoju gospodarczego kraju. Od momentu ich ustanowienia w latach 90. XX wieku, SSE stały się magnesem dla inwestorów poszukujących atrakcyjnych warunków do lokowania kapitału. W 2007 roku wartość BIZ w Polsce osiągnęła 16,6 miliarda euro, co świadczyło o rosnącym zainteresowaniu zagranicznych przedsiębiorstw polskim rynkiem. W kolejnych latach SSE kontynuowały przyciąganie znaczących inwestycji, zarówno w sektorze produkcyjnym, jak i usługowym. W 2022 roku deklarowana wartość inwestycji w ramach SSE i Polskiej Strefy Inwestycji (PSI) wyniosła 25,25 miliarda złotych, co mimo spadku w porównaniu z rokiem poprzednim, nadal świadczy o istotnym wkładzie tych stref w rozwój gospodarczy kraju. Łącznie, od momentu ich powstania, SSE przyczyniły się do napływu kapitału zagranicznego na poziomie od 44 miliardów euro do 314 miliardów euro w ciągu dwudziestu lat, co podkreśla ich znaczenie jako narzędzia wspierającego transformację gospodarczą Polski. Dzięki oferowanym ulgom podatkowym, dostępowi do nowoczesnej infrastruktury oraz strategicznemu położeniu, SSE stały się atrakcyjnym miejscem dla inwestorów z całego świata, wspierając rozwój nowoczesnych technologii i tworzenie miejsc pracy.

Strefy ekonomiczne a rozwój elektromobilności

SSE odgrywają kluczową rolę w przyciąganiu inwestycji do Polski, w tym także tych związanych z sektorem elektromobilności. Stworzone w latach 90. XX wieku jako narzędzie wspierające rozwój gospodarczy, miały na celu przyciągnięcie kapitału zagranicznego, pobudzenie wzrostu zatrudnienia i modernizację przemysłu. Zarządzane przez wyspecjalizowane podmioty, takie jak Polska Agencja Inwestycji i Handlu (PAIH) czy lokalne zarządy poszczególnych stref, oferują inwestorom szereg zachęt, m.in. zwolnienia podatkowe, preferencyjne warunki najmu terenów oraz uproszczone procedury administracyjne. Nadzór nad funkcjonowaniem stref sprawuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które wyznacza cele oraz monitoruje efektywność ich działania.

SSE działają na zasadzie ekosystemu wspierającego przedsiębiorstwa technologiczne, w tym również start-upy zajmujące się elektromobilnością. Dzięki temu możliwe jest szybkie wdrażanie innowacji oraz ich integracja z łańcuchem dostaw dużych koncernów motoryzacyjnych. Przykładem może być wsparcie dla firm zajmujących się recyklingiem baterii czy rozwój nowoczesnych technologii związanych z magazynowaniem energii.

Obecnie w Polsce funkcjonuje 14 Specjalnych Stref Ekonomicznych oraz ponad 90 podstref. Od 2018 roku, na mocy ustawy o Polskiej Strefie Inwestycji (PSI), cały kraj może oferować preferencyjne warunki inwestycyjne, jednak SSE wciąż pełnią kluczową rolę w przyciąganiu dużych projektów związanych z elektromobilnością. Główne centra tego sektora znajdują się w Dolnośląskim, Śląskim i Wielkopolskim, gdzie dynamicznie rozwijają się zarówno produkcja baterii, jak i komponentów do pojazdów elektrycznych. SSE w Polsce odnotowały wzrost liczby inwestycji związanych z elektromobilnością o ponad 30% w ciągu ostatnich pięciu lat, co wskazuje na ich kluczową rolę w transformacji sektora motoryzacyjnego.

Główne lokalizacje stref ekonomicznych

Specjalne Strefy Ekonomiczne są rozmieszczone w strategicznych regionach Polski, umożliwiając efektywną logistykę oraz dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej. Do najważniejszych należą:

• Wałbrzyska SSE – obejmuje tereny Dolnego Śląska, Opolszczyzny i Wielkopolski, gdzie ulokowały się kluczowe firmy produkujące elementy napędów hybrydowych i elektrycznych.
• Katowicka SSE – skoncentrowana na Śląsku, jednej z najbardziej uprzemysłowionych części Polski, gdzie rozwija się sektor produkcji baterii i komponentów dla elektromobilności.
• Łódzka SSE – przyciąga inwestorów głównie z sektora produkcji baterii i magazynowania energii, a także start-upy technologiczne.
• Legnicka SSE – istotna dla przemysłu motoryzacyjnego i produkcji podzespołów do elektrycznych układów napędowych.
• Pomorska SSE – koncentruje się na innowacyjnych technologiach związanych z elektromobilnością, w tym produkcji zaawansowanych systemów magazynowania energii.

Elektromobilność w SSE – przykładowe inwestycje

Polska stała się jednym z europejskich liderów w produkcji baterii do samochodów elektrycznych, a SSE odegrały tu kluczową rolę. Do największych inwestorów w polskich strefach należą:

Wpływ stref ekonomicznych na rynek pracy i innowacje

Jednym z kluczowych efektów lokowania firm sektora elektromobilności w Specjalnych Strefach Ekonomicznych (SSE) jest dynamiczny wzrost zatrudnienia oraz intensyfikacja transferu technologii i kompetencji wśród polskich pracowników. Strefy te przyciągają zarówno globalnych graczy, jak i lokalne przedsiębiorstwa, które inwestują w nowoczesne zakłady produkcyjne, centra badawczo-rozwojowe oraz infrastrukturę wspierającą elektromobilność.

Firmy takie jak LG Energy Solution w Kobierzycach, BMZ Poland w Gliwicach czy Umicore w Nysie, nie tylko zwiększają liczbę miejsc pracy, ale także oferują wysoko specjalistyczne stanowiska, wymagające zaawansowanych kompetencji technicznych i inżynieryjnych. Obecnie Polska jest jednym z europejskich liderów w produkcji baterii do pojazdów elektrycznych, co przekłada się na rosnące zapotrzebowanie na ekspertów w dziedzinie elektrochemii, inżynierii materiałowej oraz automatyzacji procesów produkcyjnych.

Prognozy wskazują, że do 2030 roku sektor elektromobilności może wygenerować w Polsce nawet 100 000 nowych miejsc pracy. Jest to efekt rosnącego popytu na pojazdy elektryczne w Europie, który wymusza na producentach zarówno zwiększenie mocy produkcyjnych, jak i rozwój lokalnych łańcuchów dostaw. Obecność SSE pozwala na szybszą realizację inwestycji, oferując firmom korzystne warunki podatkowe, ulgi w opłatach oraz wsparcie administracyjne. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą szybciej uruchamiać produkcję, minimalizując koszty operacyjne i zyskując przewagę konkurencyjną na międzynarodowym rynku. Istotnym czynnikiem determinującym rozwój zatrudnienia jest również współpraca przemysłu z sektorem edukacji. Coraz więcej uczelni technicznych i szkół zawodowych dostosowuje swoje programy nauczania do potrzeb branży elektromobilności, co zwiększa dostępność wykwalifikowanej kadry i przyspiesza rozwój polskiego rynku pracy w tym sektorze.

EMP, czyli „elektromobilny klaster”

Najbardziej ambitnym polskim projektem w zakresie elektromobilności jest ElectroMobility Poland (EMP), spółka pierwotnie odpowiedzialna za budowę pierwszej polskiej marki samochodów elektrycznych – Izera. Dziś wiadomo, że nie będzie polskiej marki aut elektrycznych. Zamiast tego Polska stawia na „klaster elektromobilności”. Spółka EMP, ma wspierać inne koncerny w zamian za technologię i zachęcać do kolejnych inwestycji w Polsce. Klaster (prawdopodobnie z udziałem chińskiego inwestora branżowego – patrz: produkcja chińskich aut elektrycznych) ma powstać w Jaworznie, w Katowickiej SSE, co nie jest przypadkiem – region ten oferuje dostęp do wykwalifikowanej kadry, rozbudowanej infrastruktury oraz łańcucha dostaw dla branży automotive. Pieniądze na realizację inwestycji mają pochodzić z KPO.

– Nasza zmodyfikowana strategia zakłada budowę wielkoskalowej fabryki samochodów elektrycznych i hybrydowych we współpracy z partnerami, utworzenie nowoczesnego ośrodka badawczo-rozwojowego oraz lokalizowanie dostawców w pobliżu inwestycji. Wokół tego dużego projektu powstaną kolejne inicjatywy i inwestycje, które staną się fundamentem przyszłego klastra gospodarczego” – powiedział Tomasz Kędzierski, prezes ElectroMobility Poland.

– Lokalizacja tej skali przedsięwzięcia na terenie Jaworznickiego Obszaru Gospodarczego to wybór strategiczny. Gwarantuje on znakomitą infrastrukturę, dostęp do wysoko wykwalifikowanych kadr oraz możliwość pełnego wykorzystania potencjału firm z branży motoryzacyjnej działających na Śląsku – dodał prezes EMP.

Izera ma konkurować w segmencie aut elektrycznych klasy średniej, oferując nowoczesne rozwiązania technologiczne oraz konkurencyjną cenę. Projekt wspierany jest przez PFR i rząd, a jego realizacja ma na celu umocnienie pozycji Polski w łańcuchu dostaw dla przemysłu elektromobilności. Warto również wspomnieć, że EMP prowadzi rozmowy z zagranicznymi dostawcami w zakresie technologii baterii oraz systemów napędowych, co może przyczynić się do dalszego rozwoju tego sektora w Polsce.

Wyzwania i perspektywy rozwoju SSE w sektorze elektromobilności

Pomimo dynamicznego rozwoju stref ekonomicznych i rosnącego zainteresowania inwestorów, sektor elektromobilności w Polsce stoi przed kilkoma istotnymi wyzwaniami. Jednym z najpoważniejszych problemów jest niedobór wykwalifikowanej kadry technicznej. Przemiany technologiczne w motoryzacji wymagają nowoczesnych umiejętności w zakresie elektroniki, automatyzacji produkcji oraz zarządzania danymi, co wymusza na firmach i instytucjach edukacyjnych przyspieszenie działań w zakresie kształcenia przyszłych specjalistów. W odpowiedzi na to wyzwanie coraz większe znaczenie ma współpraca pomiędzy firmami a uczelniami technicznymi oraz centrami badawczo-rozwojowymi. Przykładem jest partnerstwo LG Energy Solution z Politechniką Wrocławską, które ma na celu rozwój nowych technologii w obszarze baterii litowo-jonowych oraz kształcenie inżynierów specjalizujących się w tej dziedzinie.

Innym istotnym wyzwaniem jest konkurencja z innymi krajami europejskimi, takimi jak Niemcy, Francja czy Hiszpania, które również intensywnie inwestują w elektromobilność. Aby utrzymać swoją atrakcyjność inwestycyjną, Polska musi nieustannie rozwijać infrastrukturę logistyczną, wspierać przedsiębiorców w zakresie innowacji oraz zapewniać stabilne warunki prawne i podatkowe. Kluczowe znaczenie będzie miało dalsze wsparcie ze strony państwa, zarówno pod względem finansowym, jak i administracyjnym. Przykładem dobrych praktyk może być system grantów i ulg podatkowych dla firm zajmujących się elektromobilnością, który już teraz przynosi wymierne korzyści w przyciąganiu inwestorów zagranicznych. Dalsze inwestycje w rozwój elektromobilności mogą sprawić, że Polska stanie się jednym z kluczowych hubów produkcji pojazdów elektrycznych i baterii w Europie Środkowo-Wschodniej.

Podsumowanie

Specjalne Strefy Ekonomiczne w Polsce odgrywają kluczową rolę w rozwoju sektora elektromobilności, przyciągając największych inwestorów i wspierając rozwój nowych technologii. Dzięki korzystnym warunkom podatkowym, rozwiniętej infrastrukturze oraz rosnącej bazie wykwalifikowanych pracowników, Polska staje się coraz ważniejszym punktem na mapie europejskiej elektromobilności. Pomimo wyzwań związanych z konkurencją i dostępnością kadr, przyszłość SSE w kontekście elektromobilności wydaje się obiecująca, a dalsze inwestycje w ten sektor mogą przyczynić się do transformacji polskiego przemysłu motoryzacyjnego w kierunku zrównoważonego rozwoju i innowacji.

Maksym Berger