Tekst partnerski
W obecnej sytuacji geopolitycznej w naszej części świata, korzystanie z rosyjskiej ropy – a w ten sposób niejako finansowanie „maszyny wojennej” Moskwy – jest czymś, czego należy unikać. Jednocześnie, w trosce o bezpieczeństwo energetyczne kraju, nie da się anulować wszystkich kontraktów i wstrzymać dostaw z dnia na dzień. Warto jednak pracować nad „uwolnieniem” się od surowców z Rosji. Skutecznie robi to Grupa Orlen. Jak? Wszystkie rafinerie koncernu od marca 2025 r. zaopatrywane są w ropę naftową pochodzącą spoza Rosji. Z końcem czerwca koncern zakończył ostatni już kontrakt na dostawy surowca ze wschodu.
Cały region (Polska, Litwa, Czechy) nie jest więc związany rosyjskimi umowami na dostawy ropy
Zakończony 30 czerwca 2025 r. kontrakt z Rosnieftem był ostatnim, jaki wiązał Orlen z rosyjską ropą. Wcześniej zakończone zostały inne umowy na dostawy z Rosji do Polski rurociągiem Przyjaźń. Orlen zrezygnował również ze sprowadzania rosyjskiego surowca drogą morską. Dzięki temu, od kwietnia 2023 roku, 100 proc. surowca przerabianego w rafineriach Orlen w Polsce i na Litwie pochodzi z alternatywnych kierunków.
Jaka jest historia tej umowy? Kontrakt został podpisany dwanaście lat wcześniej. Zakładał dostawy ropy do rafinerii w czeskim Litvinovie. Drugi zakład Grupy Orlen w tym kraju, w Kralupach przerabiał surowiec wyłącznie spoza Rosji. Jednak ze względu na brak dostatecznej przepustowości ropociągów pozwalających na import ropy z alternatywnych kierunków, Litvinov korzystał z dostaw z rurociągu „Przyjaźń”. Dlatego po pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę rząd Czech wystąpił do Unii Europejskiej o zwolnienie z konieczności stosowania sankcji i zgodę na kontynuowanie importu rosyjskiej ropy, aby zapewnić odpowiednią podaż produktów naftowych na rynek czeski.
Dzięki temu zyskano czas na rozwój i przebudowę tras alternatywnych, w tym Ropociągu Transalpejskiego (TAL), który prowadzi z Triestu przez Austrię do Czech. Za utrzymanie i rozbudowę infrastruktury ropociągowej w Czechach odpowiada państwowa spółka MERO.
W tym czasie, Orlen przygotował zakład w Litvinovie, który od początku swojego istnienia działał w oparciu o dostawy z Rosji, do przerobu innych gatunków ropy. Koncern przeprowadził szereg modyfikacji technologicznych oraz testów różnych mieszanek surowca. Dzięki temu, już w marcu 2025 r., po uruchomieniu rurociągu TAL Plus, Orlen przeszedł w pełni na surowce alternatywne. Obecnie czeskie rafinerie zasilane są ropą pochodzącą m.in. z rejonu Morza Północnego i Śródziemnego, Arabii Saudyjskiej, Ameryk Południowej i Północnej oraz Afryki.
Teraz źródła ropy są zdywersyfikowane
Orlen zdywersyfikował źródła dostaw – surowiec pochodzi z wielu regionów świata:
- Morze Północne – m.in. przez umowę z BP zabezpieczającą ok. 15 % potrzeb OrlenU (m.in. z Wielkiej Brytanii i Norwegii)
- Bliski Wschód i Zatoka Perska,
- Afryka,
- Ameryka Północna i Południowa,
- Morze Śródziemne – szczególnie dostawy przez terminal w Trieście
Dzięki rozbudowie infrastruktury, zwłaszcza rurociągu TAL (Trans-Alpine Pipeline) i IKL, ropa z tych regionów może być dostarczana do Czech (Litvinov, Kralupy), Polski i Litwy.
Ponadto Orlen podpisał 74 nowe kontrakty z różnymi dostawcami niepochodzącymi z Rosji – z krajów takich jak Norwegia, Wielka Brytania, Arabia Saudyjska, Nigeria, USA, a także państw Ameryki Południowej. Szczególnie istotne okazało się nawiązanie strategicznego partnerstwa z BP, które zapewnia koncernowi około 15 procent zapotrzebowania na surowiec, głównie z rejonu Morza Północnego.
Strategia Orlenu
Odejście od rosyjskiego surowca przynosi wiele korzyści – i nie chodzi wyłącznie o kwestie zmniejszenia wpływów finansowych do Rosji, a o niezależność. Takie działanie nie tylko eliminuje ryzyko politycznych nacisków i sankcji, ale także zwiększa elastyczność zakupową i wzmacnia pozycję negocjacyjną koncernu na globalnym rynku energetycznym.
Strategia Orlenu na najbliższe lata opiera się na dalszym rozwijaniu portfela dostawców, inwestycjach w infrastrukturę przesyłową oraz modernizacji zakładów rafineryjnych, które są obecnie dostosowywane do przerobu szerokiego wachlarza gatunków ropy.
Strategia Orlenu na najbliższe lata zakłada konsekwentne wzmacnianie fundamentów niezależności energetycznej poprzez trzy komplementarne obszary działań: rozbudowę portfela dostawców, inwestycje infrastrukturalne oraz modernizację zakładów produkcyjnych.
Rozwijanie portfela dostawców ma na celu nie tylko dalsze uniezależnianie się od surowców z regionów wysokiego ryzyka geopolitycznego, ale również zapewnienie większej elastyczności zakupowej. Orlen stawia na długoterminowe kontrakty z wiarygodnymi partnerami, ale jednocześnie pozostawia sobie przestrzeń na reagowanie na dynamiczne zmiany rynkowe. Dzięki globalnej obecności – m.in. poprzez spółki tradingowe i rafinerie za granicą – koncern może efektywnie zarządzać zakupami ropy z Bliskiego Wschodu, Afryki, obu Ameryk i rejonu Morza Północnego. Tak zróżnicowane źródła pozwalają na optymalizację kosztów, minimalizowanie ryzyk logistycznych i szybkie dostosowywanie się do globalnych zawirowań.
Kluczowym elementem tej strategii są również inwestycje w infrastrukturę przesyłową – rozbudowa systemu rurociągowego TAL i jego połączenia z czeskim rurociągiem IKL to jeden z przykładów. W Polsce natomiast kontynuowane są inwestycje w rozbudowę morskich terminali naftowych oraz systemu przesyłowego PERN, co umożliwia sprawniejsze przyjmowanie dostaw z wielu kierunków i elastyczne zarządzanie logistyką surowcową.
Trzecim filarem jest modernizacja zakładów rafineryjnych, w tym przystosowanie ich do przerobu różnorodnych gatunków ropy – od lekkich i słodkich, po cięższe i kwaśne, które dotychczas były rzadziej stosowane. Dzięki temu Orlen zyskuje większą elastyczność technologiczną i handlową. Rafinerie w Płocku, Gdańsku, Kralupach, Litvínovie i Możejkach są sukcesywnie unowocześniane tak, aby zwiększać ich wydajność, redukować emisje i poszerzać portfolio produktowe.
Wszystkie te działania wpisują się w długoterminowy plan budowy odpornego i nowoczesnego koncernu multienergetycznego. Orlen nie tylko stawia na bezpieczeństwo, ale również przygotowuje się na zmiany w europejskim miksie energetycznym, transformację klimatyczną i rosnące wymagania regulacyjne. Strategia dywersyfikacji i modernizacji to zatem nie tylko reakcja na wydarzenia geopolityczne, ale także świadome budowanie przewagi konkurencyjnej w perspektywie kolejnych dekad.
Komentarz prezesa Orlenu
– Zakończyliśmy ostatni historyczny kontrakt na dostawy ropy naftowej z Rosji do Czech. To oznacza, że 1 lipca 2025 Grupa Orlen, a dzięki temu cały region będzie wolny od rosyjskiej ropy naftowej. Zamknęliśmy ten rozdział i wspólnie budujemy bezpieczną przyszłość regionu. Dziś kupujemy ropę z całego świata. W naszych rafineriach przetwarzamy surowiec z Bliskiego Wschodu i Zatoki Perskiej, Morza Północnego, Afryki oraz obu Ameryk. Tak dziś wygląda bezpieczeństwo, które obiecaliśmy Polakom i regionowi – mówi Ireneusz Fąfara, prezes Orlen. – Zakończenie zależności Grupy Orlen od rosyjskich surowców energetycznych było możliwe przede wszystkim dzięki wsparciu czeskiego rządu i dobrej współpracy z naszym partnerami– w szczególności z operatorami systemów przesyłowych. To dzięki tej współpracy możemy sprowadzić ropę i gaz z alternatywnych kierunków. Tego sukcesu nie byłoby jednak, gdyby nie nasza determinacja, której wyrazem były kontrakty na rezerwację nowych mocy przesyłowych – dodaje Prezes Orlenu.
