Toyota, choć dziś kojarzona przede wszystkim z samochodami, swoje początki zawdzięcza rewolucji w przemyśle tekstylnym. Sakichi Toyoda, wynalazca i przedsiębiorca, był twórcą pierwszego automatycznego krosna w Japonii. W 1885 roku opatentował swój wynalazek, który nie tylko zrewolucjonizował produkcję tkanin w kraju Kwitnącej Wiśni, ale również przyczynił się do zwiększenia efektywności pracy i obniżenia kosztów produkcji.

Krosno automatyczne Sakichi Toyody zwiększało wydajność czterokrotnie przy jednoczesnym obniżeniu kosztów produkcji materiałów o 50%. Te innowacje przypadły na czas, gdy Japonia gwałtownie potrzebowała tanich, ale wysokiej jakości tkanin. W 1918 roku Sakichi założył firmę Toyoda Spinning and Weaving Co. Ltd., która była punktem wyjścia do dalszej ekspansji w branży.

Sakichi Toyoda był nie tylko wynalazcą, ale także wizjonerem, który wierzył w uczciwą pracę i ciągłe eksperymentowanie. Te wartości zostały przekazane jego synowi, Kiichiro Toyodzie, który odegrał kluczową rolę w przekształceniu rodzinnej firmy w giganta motoryzacyjnego.

Kiichiro Toyoda: Droga od tkactwa do motoryzacji

Kiichiro Toyoda odziedziczył po ojcu pasję do maszyn i mechaniki, ale jego wizja sięgała dalej – ku motoryzacji. W latach 20. XX wieku, Kiichiro podróżował po Ameryce i Europie, gdzie przyglądał się rozwijającym się rynkom samochodowym. Po powrocie do Japonii postanowił zmienić profil produkcji rodzinnej firmy.

W 1933 roku w zakładach tkackich Toyoda otwarto wydział samochodów, co zapoczątkowało proces przekształcania firmy w producenta pojazdów. Już dwa lata później, w 1935 roku, z fabryki wyjechał pierwszy prototyp samochodu – Model A1. Pomimo że początkowo firma koncentrowała się na produkcji ciężarówek i autobusów, prace nad samochodami osobowymi trwały nieprzerwanie.

Rok 1936 przyniósł wprowadzenie pierwszego masowo produkowanego modelu osobowego – Modelu AA, a także zmianę nazwy firmy z Toyoda na Toyota. Nowe logo i nazwa miały symbolizować nowoczesność i prędkość, co było kluczowe w epoce dynamicznego rozwoju motoryzacji.

Powstanie Toyota Motor Corporation i pierwsze wyzwania

Oficjalnie Toyota Motor Corporation (TMC) powstała w 1937 roku, a jej pierwsza fabryka zlokalizowana była w Koromo-cho (dzisiejsze Toyota City). Mimo rosnącego potencjału produkcyjnego, początkowe lata istnienia TMC były naznaczone trudnościami. W czasie II wojny światowej produkcja była skoncentrowana na pojazdach wojskowych, co ograniczało rozwój cywilnej gamy modelowej.

Po wojnie Toyota znalazła się na krawędzi bankructwa. Brak surowców, inflacja i niska popularność nowych modeli doprowadziły firmę do głębokiego kryzysu. W 1950 roku firma zwolniła ponad 2000 pracowników, a Kiichiro Toyoda ustąpił ze stanowiska prezesa.

Jednakże, to właśnie te trudne czasy nauczyły Toyotę, że musi polegać na innowacjach i samowystarczalności. Firma rozpoczęła proces modernizacji swoich zakładów oraz wprowadziła nowe metody produkcji, które wkrótce miały stać się jej znakiem rozpoznawczym.

Toyota production system: fundamenty sukcesu

W latach 50. i 60. XX wieku Toyota rozwijała swoje systemy produkcyjne, które z czasem zyskały światową sławę. System produkcji Toyoty (TPS) opiera się na kilku kluczowych zasadach, takich jak:

• Zmniejszanie wielkości produkcji – dążenie do elastyczności produkcji i unikanie nadprodukcji.
• Kontrola miejsca i czasu zastosowania części – zapewnienie optymalnego wykorzystania zasobów.
• Ergonomiczne ustawienie maszyn – dostosowanie linii produkcyjnych do potrzeb pracowników.

Jednym z najważniejszych elementów TPS jest koncepcja „just-in-time”, czyli produkcja dokładnie tego, co jest potrzebne, w momencie, gdy jest to potrzebne. To podejście minimalizuje marnotrawstwo i zwiększa efektywność. Innym kluczowym aspektem TPS jest “jidoka”, czyli automatyzacja z ludzkim dotykiem. System ten pozwala na automatyczne zatrzymywanie linii produkcyjnej w przypadku wykrycia problemu, co zapobiega produkcji wadliwych komponentów. Te innowacje przyniosły Toyocie ogromny sukces i umożliwiły ekspansję na rynki zagraniczne, w tym na wymagające rynki europejskie i amerykańskie.

Toyota Way

Wartości marki Toyota są fundamentem codziennej pracy, gdzie potrzeby klientów są priorytetem. W firmie wyznaje się zasadę, że patrząc na wyzwania z perspektywy innych, można pokonywać nawet najtrudniejsze przeszkody. Ciekawość prowadzi koncern do poszukiwania odpowiedzi i odkrywania nowych pomysłów – codziennie zaangażowanie w doskonalenie swoich umiejętności, aby sprostać zmieniającym się wymaganiom klientów. Tworzenie przestrzeni do rozwoju, eliminuje straty i pomaga zarządzać zasobami, co stanowi podstawę przyszłych innowacji. Z kolei szacunek dla innych wzmacnia zespół. W koncernie praktykuje się Genchi Genbutsu – łączenie twardych danych z intuicyjnym zrozumieniem, by znajdować najlepsze rozwiązania. Kaizen, czyli ciągłe doskonalenie, to filozofia Toyoty – każda zmiana ma znaczenie, dlatego w firmie szanuje się także konkurencję, która motywuje do lepszego działania.  Jak powiedział Fujio Cho, honorowy Prezydent Toyota Motor Corporation: „Kluczem do Toyota Way (…) jest stosowanie wszystkich elementów i wartości razem, jako jednej całości.”

Ekspansja globalna: od Japonii do świata

W latach 60. i 70. Toyota zyskała na popularności na rynkach zagranicznych, zwłaszcza w Ameryce Północnej i Europie.

Model Corolla, wprowadzony na rynek w 1966 roku, stał się jednym z najlepiej sprzedających się samochodów na świecie i symbolem japońskiej niezawodności.

W 1982 roku Toyota połączyła swoje operacje krajowe i zagraniczne, tworząc Toyota Motor Corporation (TMC). Fuzja ta umożliwiła bardziej efektywne zarządzanie i szybsze reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe. Lata 80. to również okres, w którym koncern zaczął wprowadzać zaawansowane technologie do swoich samochodów, co umocniło jej pozycję na rynku jako lidera innowacji.

TMC to nie tylko Toyota, ponieważ koncern zarządza kilkoma markami, w tym luksusową marką Lexus, założoną w 1989 roku oraz japońskim producentem Daihatsu, który dołączył do firmy w 1967 roku (marka specjalizuje się w małych samochodach i minivanach).

W portfolio Toyoty znajduje się również Hino Motors, producent ciężarówek i autobusów, który stał się częścią koncernu w 1966 roku. Toyota posiada także 20% akcji Subaru, producenta znanego z terenówek i crossoverów i aut sportowych. Dodatkowo, Toyota ma 4,94% udziałów w Suzuki i współpracuje przy rozwoju samochodów elektrycznych, oraz 5% udziałów w Yamaha Motor Corporation, producenta motocykli i skuterów.

TMC: obecność w Europie i Polsce

Toyota Motor Corporation, jako globalny lider w branży motoryzacyjnej, posiada fabryki i zakłady w wielu krajach na całym świecie, w tym w Europie i Polsce. Na Starym Kontynencie koncern produkuje szeroką gamę modeli samochodów oraz komponentów – szczegółowy przegląd europejskich zakładów Toyoty:

• Polska:

Wałbrzych: Produkcja skrzyń biegów, silników wysokoprężnych, napędów hybrydowych i silników elektrycznych. Zakład zatrudnia ponad 3 tysiące pracowników.

Jelcz-Laskowice: Produkcja części do pojazdów oraz komponentów napędów hybrydowych. Łączne zatrudnienie w obu zakładach w Polsce wynosi ponad 3,3 tysiąca osób.

• Francja:

Onnaing: Produkcja Toyoty Yaris Hybrid.

Valenciennes: Produkcja Toyoty Land Cruiser.

Zakład w Onnaing i Valenciennes zatrudniają około 4 tysiące osób.

• Wielka Brytania:

Burnaston: Produkcja Toyoty Corolla Hatchback i Corolla TS Kombi.

Deeside: Produkcja silników i skrzyń biegów.

Zakłady w Burnaston i Deeside zatrudniają około 3,5 tysiąca pracowników.

• Turcja:

Arifiye: Produkcja modeli Corolla, Verso i C-HR. Zakład zatrudnia około 2 tysiące osób.

• Czechy:

Kolin: Produkcja Toyoty Aygo. Zakład zatrudnia około 3 tysiące pracowników.

• Portugalia:

Ovar: Produkcja Toyoty przez Toyota Caetano Portugal S.A. Zakład w Ovar zatrudnia około 1,5 tysiąca osób.

Łącznie w europejskich zakładach Toyoty pracuje ponad 17 tysięcy osób. Te fabryki nie tylko wspierają produkcję modeli sprzedażowych, ale również przyczyniają się do ciągłego rozwoju i innowacji w branży motoryzacyjnej, odpowiadając na potrzeby rynku i oczekiwania klientów na całym świecie.

Współczesność

Współczesna Toyota to gigant motoryzacyjny i od kilku lat numer 1 na świecie, który produkuje miliony samochodów rocznie i działa na niemal wszystkich kontynentach. Według statista.com, globalnie w 2023 roku Toyota Motor Corporation osiągnęła nowy rekord w produkcji i sprzedaży. Przez 12 miesięcy sprzedano 11 233 039 pojazdów marek Toyota, Lexus, Daihatsu i Hino, co oznacza wzrost o 7,2% w porównaniu do roku poprzedniego. To pierwszy raz, gdy roczna sprzedaż przekroczyła 11 milionów egzemplarzy.

Także w ubiegłym roku Toyota Motor Europe również ustanowiła rekord, produkując 797 871 pojazdów, co oznacza wzrost o 0,7% w porównaniu do roku poprzedniego. Globalna produkcja Toyoty i Lexusa wzrosła o 11,1%, osiągając rekordowy poziom 10 033 171 aut. Całkowita produkcja wszystkich marek koncernu, w tym Daihatsu i Hino, wyniosła 11 518 303 pojazdów, co stanowi wzrost o 8,6% w stosunku do poprzedniego roku i znacznie przekracza pierwotne plany.

Od 14 lat Toyota utrzymuje pozycję najpopularniejszej marki na świecie. W 2023 największe wzrosty sprzedaży odnotowano w Europie, Ameryce Północnej i Japonii, gdzie sprzedaż wzrosła o niemal 30%. Najwyższa sprzedaż modeli Toyoty i Lexusa rozkłada się na: Azję – 3 318 504 egzemplarze, Amerykę Północną – 2 617 033 egzemplarze, Japonię – 1 672 970 egzemplarzy, i Europę – 1 126 107 sztuk.

Marka dzierży także inny tytuł. Jako jedyny producent na świecie – już dwa lata temu – dostarczyła klientom już ponad 20 milionów samochodów z zelektryfikowanym napędem. Według obliczeń Toyoty, przez 25 lat pozwoliło to uniknąć emisji 160 milionów ton CO2 oraz zaoszczędzić 65 milionów litrów benzyny.

TMC oferuje na całym świecie ok. 70 modeli samochodów z zelektryfikowanym napędem, w tym ok. 50 z pełnym napędem hybrydowym. To rezultat strategii elektryfikacji, którą Toyota realizuje od wprowadzenia pierwszej generacji Priusa. Można śmiało powiedzieć, że koncern jest też liderem innowacji w branży motoryzacyjnej, co potwierdza najwyższa liczba patentów złożonych przez firmę w 2021 roku w Stanach Zjednoczonych, przewyższająca wyniki innych producentów samochodów.

Przyszłość: elektromobilność i wodoryzacja

W 1997 roku Toyota zaprezentowała pierwszy masowo produkowany samochód hybrydowy – Prius. Ten model stał się pionierem w dziedzinie ekologicznej motoryzacji i przyczynił się do popularyzacji technologii hybrydowej na całym świecie. Dziś Toyota oferuje szeroką gamę modeli hybrydowych i hybryd plug-in, a także inwestuje w rozwój pojazdów elektrycznych na baterie (BEV) i wodór (FCEV).

Wraz z rosnącym zainteresowaniem pojazdami elektrycznymi, Toyota intensyfikuje swoje działania w kierunku zeroemisyjnej motoryzacji. Firma zapowiedziała, że do 2025 roku każdy model w jej gamie będzie dostępny w wersji elektrycznej lub hybrydowej. Ponadto, Toyota dąży do osiągnięcia neutralności węglowej do 2050 roku.

Jednym z kluczowych elementów strategii Toyoty (jeśli nie kluczowym) jest rozwój technologii wodorowych. W 2014 roku firma wprowadziła na rynek pierwszy na świecie samochód wodorowy produkowany seryjnie – Toyota Mirai. Obecnie oferowany model – Mirai, jako limuzyna klasy premium, oferuje zasięg do 650 km i szybkie tankowanie wodoru w ciągu zaledwie 5 minut. Auto napędzane jest elektrycznym silnikiem o mocy 182 KM, zasilanym ogniwami paliwowymi, które generują prąd bez emisji CO2, a jedynym produktem ubocznym jest woda.

Model Mirai sprawdza się w różnych warunkach pogodowych, od mrozów do wysokich temperatur, stanowiąc obiecującą alternatywę dla samochodów elektrycznych na baterie, zwłaszcza w kontekście długodystansowej mobilności. Dodatkowo, w Europie Toyota rozwija również projekt wodorowego pick-upa Hilux FCEV, który przechodzi finalną fazę testów.

Nie jest tajemnicą, że wspieranie i rozwijanie technologii wodorowej, przyspiesza dekarbonizację transportu, a flagowym przykładem jest np. konwersja autokarów i ciężarówek z napędem Diesla na napęd wodorowy, używanych m.in. podczas Igrzysk Olimpijskich w Paryżu.

Ponadto Toyota dostarcza także wodorowe autobusy H2.City Gold, używane w transporcie publicznym w wielu europejskich krajach. Współpracuje również z firmami takimi jak VDL i EODev, oferując rozwiązania dla sektora logistycznego i morskiego.

Technologie Toyoty są wykorzystywane także w generatorach prądu i przenośnych kartridżach wodorowych, co zwiększa ich wszechstronność. Koncern oferuje kompaktowe moduły ogniw paliwowych, które można dostosować do różnych zastosowań, takich jak samochody, autobusy, ciężarówki, a nawet statki morskie. Moduły te dostępne są w różnych formatach i oferują moc od 60 kW do 80 kW.

Warte odnotowania jest też to, że w ramach pilotażowego projektu H2 Moves Berlin, prowadzonego przez Toyota Deutschland we współpracy z SafeDriver ENNOO i Anglo American, wodorowe Toyoty Mirai przejechały prawie 7 milionów kilometrów bez emisji spalin. Program, który rozpoczął się w listopadzie 2022 roku, miał na celu rozwój zrównoważonego transportu w Niemczech. Początkowo flota składała się z 50 sedanów Mirai, które obecnie liczy już 80 pojazdów, a wkrótce dołączą kolejne 40.

W ramach projektu, Mirai wykonały 550 tys. przejazdów w Berlinie, a ich wydajność i niezawodność zostały potwierdzone. Samochody były wykorzystywane m.in. do przewozu pasażerów Ubera, gości na wydarzeniach specjalnych oraz VIP-ów.

Ponadto Toyota Hydrogen Factory Europe, czyli centrum badawczo-rozwojowe, skupia się na rozwoju i produkcji ogniw paliwowych, w tym nad trzecią generacją tych technologii, która ma zostać wprowadzona na rynek w 2026 roku. Obecnie, Hydrogen Factory Europe produkuje ogniwa paliwowe drugiej generacji i zajmuje się ich wsparciem technicznym oraz obsługą posprzedażową. Prace nad trzecią generacją ogniw mają na celu zwiększenie ich wydajności i zmniejszenie kosztów eksploatacji o ponad jedną trzecią. Nowe ogniwa, które będą dostępne od 2026 roku, mają być bardziej kompaktowe i efektywne, co przełoży się na zwiększenie zasięgu o 20%. Współpraca z partnerami, takimi jak EODev, prowadzi do wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, takich jak generator prądu REXH2, który znalazł zastosowanie w transporcie morskim.

Warto dodać, że Toyota Motor Europe współpracuje już z ponad 20 firmami w Europie, które wykorzystują technologię wodorowych ogniw paliwowych japońskiej marki w swoich produktach. 

AI i autonomia

Marka angażuje się również w rozwój autonomicznych systemów jazdy, widząc w nich przyszłość motoryzacji. W 2020 roku firma uruchomiła projekt Woven City, futurystyczne miasto eksperymentalne w Japonii, które ma służyć jako laboratorium dla nowych technologii, w tym autonomicznych pojazdów i zrównoważonej energii.

Raport naukowców z Obserwatorium Motoryzacji i Mobilności uniwersytetu Luiss Business School w Rzymie, którego Toyota jest partnerem, przewiduje, że do 2030 roku sztuczna inteligencja (AI) stanie się kluczową technologią w motoryzacji, a inteligentne samochody będą już powszechne. Raport wskazuje, że udział AI w samochodach wzrośnie z 3,4% w 2021 roku do 90% w 2030 roku, co zrewolucjonizuje całą branżę, dlatego japońska marka aktywnie angażuje się w rozwój „krzemowej inteligencji” w motoryzacji, stosując ją w systemach wsparcia kierowcy oraz autonomicznych pojazdach. Systemy bezpieczeństwa Toyota T-MATE i nowy system operacyjny AreneOS, zapowiedziany na 2027 rok, mają na celu poprawę funkcji autonomicznych oraz personalizację pojazdów. Toyota dąży też do stworzenia ekosystemu, w którym ludzie, pojazdy autonomiczne i roboty współdziałają, co wpisuje się w jej wizję inteligentnego miasta, czyli wspomnianego już Woven City.

Raport przewiduje, że inwestycje w AI w motoryzacji przekroczą 70 miliardów dolarów do 2030 roku, a wartość generowana przez AI w branży ma wynieść ponad 200 miliardów dolarów do 2025 roku. Inteligentne Samochody będą charakteryzować się zaawansowanymi funkcjami, takimi jak rozpoznawanie twarzy, sterowanie gestami i interaktywne systemy głosowe.

Toyota w Polsce: silna pozycja na rynku

Toyota jest jedną z najpopularniejszych marek samochodowych w Polsce. Modele takie jak Yaris, Corolla czy RAV4 cieszą się ogromnym uznaniem wśród polskich kierowców, głównie dzięki swojej niezawodności. renomie i niskim kosztom eksploatacji. Toyota Motor Poland, będąca polskim oddziałem firmy, nieustannie inwestuje w rozwój sieci dealerskiej oraz infrastruktury serwisowej, co dodatkowo ugruntowuje pozycję marki w kraju.

W pierwszej połowie 2024 roku Toyota umocniła swoją pozycję na polskim rynku motoryzacyjnym. Od stycznia do lipca zarejestrowano 63 559 samochodów osobowych i dostawczych marki, co oznacza wzrost o 18% w porównaniu do tego samego okresu roku ubiegłego. Toyota była liderem zarówno wśród klientów indywidualnych, jak i firmowych. W lipcu zarejestrowano 7830 Toyot, co stanowi wzrost o 18% w porównaniu do lipca ubiegłego roku, z czego 5455 aut trafiło do firm, a 2375 do klientów indywidualnych.

Model Corolla jest niekwestionowanym liderem, z 15 805 rejestracjami od początku roku (wzrost o 27%). W samym lipcu zarejestrowano 1837 egzemplarzy tego modelu. W zestawieniu najpopularniejszych modeli, pięć z dziesięciu to Toyoty, z Yarisem Cross na trzecim miejscu (9124 rejestracje), Yarisiem na czwartym (8177 rejestracji) i RAV4 na szóstym (7710 rejestracji), który zanotował imponujący wzrost o 73% w porównaniu do roku ubiegłego. Na ósmej pozycji znalazł się Toyota C-HR z wynikiem 7637 rejestracji, co stanowi wzrost o 43% w porównaniu do poprzedniego roku.

W segmencie najmniejszych aut Toyota Aygo X zdobywa 39% udziału w klasie, z 2178 zarejestrowanymi egzemplarzami od początku roku. Yaris dominuje w segmencie B z 28,9% udziału, a Yaris Cross jest liderem w segmencie miejskich crossoverów (21,9% udziału). Corolla prowadzi w klasie kompaktów (26,3% udziału), a C-HR jest liderem w segmencie C-SUV z 14,7% udziału. Model Corolla Cross zdobył 5,4% udziału w segmencie C-SUV.

RAV4 utrzymuje 11,1% udziału w segmencie D-SUV, a Highlander, największy SUV Toyoty dostępny w Polsce, zarejestrowano w liczbie 810 egzemplarzy. Model Camry w segmencie D poprawił swój wynik o 28%, osiągając 2201 rejestracji. Toyota z powodzeniem utrzymuje silną pozycję na polskim rynku, dominując w wielu segmentach i ciesząc się rosnącym zainteresowaniem zarówno wśród firm, jak i klientów indywidualnych.

Podsumowanie: Toyota – innowacje na każdym kroku

Toyota przeszła długą drogę od fabryki tkackiej założonej przez Sakichi Toyodę do globalnej potęgi motoryzacyjnej. Firma zawsze stawiała na innowacje i ciągłe doskonalenie, co pozwoliło jej przetrwać najtrudniejsze momenty i osiągnąć sukces na skalę światową.

Przyszłość Toyoty to dalsza ewolucja w kierunku zrównoważonego transportu i technologii, które zmieniają sposób, w jaki poruszamy się po świecie. Niezależnie od tego, czy mówimy o pojazdach elektrycznych, wodorowych czy autonomicznych, Toyota pozostaje na czele rewolucji motoryzacyjnej, dążąc do stworzenia lepszego, bardziej zrównoważonego świata dla przyszłych pokoleń.

Oskar Włostowski