Portugalia, położona na południowym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego, jest krajem o bogatej historii i dynamicznie rozwijającej się gospodarce. Z powierzchnią 92 391 km², z czego 91 971 km² to ląd, a 440 km² to wody, Portugalia kusi turystów swoimi pięknymi krajobrazami oraz infrastrukturą motoryzacyjną. Stolica kraju, Lizbona, stanowi doskonały punkt wyjścia do podróży po malowniczych regionach, które leżą nad Oceanem Atlantyckim.
Infrastruktura drogowa
Portugalia dysponuje dobrze rozwiniętą siecią dróg i autostrad, co czyni ją atrakcyjnym miejscem dla podróży samochodowych. Długość granic lądowych z Hiszpanią wynosi 1214 km, a całkowita długość wybrzeża to 1793 km. Mimo że w kraju nie obowiązuje system winiet, korzystanie z autostrad wiąże się z opłatami. Dla pojazdów zarejestrowanych np. w Polsce konieczne jest wykupienie Toll Card, dostępnego w cenach 5, 10, 20 i 40 euro. Alternatywnie, można zainstalować urządzenie Via Verde, którego koszt wynosi około 6 euro plus 1,5 euro za każdy dzień, plus bieżące koszty za przejechane odcinki.
Niestety, opłaty za autostrady w Portugalii są dość wysokie. Na przykład, przejazd z Lizbony do Lagos kosztuje 24,8 euro, z Lizbony do Porto 22,2 euro, a z Porto do Fatimy 14,05 euro. Dodatkowo, w Portugalii znajdują się płatne mosty, takie jak Most Vasco da Gama (2,70 euro) i Most 25 kwietnia (1,50 euro).
Przepisy
Podczas podróży samochodowej po Portugalii warto pamiętać o obowiązkowym wyposażeniu auta. Każdy pojazd powinien być wyposażony w kamizelkę odblaskową oraz trójkąt ostrzegawczy (lub dwa trójkąty, jeśli podróżujemy z przyczepą). Choć apteczka i gaśnica nie są obowiązkowe, warto je mieć na pokładzie – nigdy nie wiadomo, kiedy będą potrzebne.
Ograniczenia prędkości wynoszą:
• 50 km/h w terenie zabudowanym,
• 90 km/h poza terenem zabudowanym,
• 100 km/h na drogach ekspresowych,
• 120 km/h na autostradach.
Przepisy drogowe w Portugalii są zbliżone do polskich, jednak kierowcy muszą pamiętać, że piesi mają tam większe prawa. Jeśli chodzi o pojazdy, to wszyscy pasażerowie, w tym kierowca, muszą mieć oczywiście zapięte pasy bezpieczeństwa, a światła mijania są obowiązkowe zarówno w nocy, jak i w trudnych warunkach atmosferycznych.
Gospodarka a motoryzacja
W ciągu ostatnich kilku dekad portugalska gospodarka przeszła znaczną transformację. Z gospodarki opartej na rolnictwie i przemyśle, wyewoluowała w stronę dominacji sektora usług, który pod koniec minionej dekady roku stanowił 75,4% wartości dodanej brutto oraz odpowiadał za 68,6% zatrudnienia. Zmiany te sprzyjają rozwojowi branży motoryzacyjnej, która staje się coraz ważniejsza w kontekście innowacji i nowoczesnych technologii.
Warto zauważyć, że Portugalia – będąca jedną z 50 największych gospodarek świata – posiada także znaczące zasoby minerałów, w tym lit, który jest kluczowy dla rozwoju elektromobilności. Niestety, jego złoża, odkryte w północnej części kraju, znajdują się na obszarze rezerwatu biosfery UNESCO, co stwarza wyzwania dla dalszego rozwoju sektora motoryzacyjnego (także wydobywczego).
Wzrost produkcji samochodów
Produkcja samochodów w Portugalii wzrosła o 46,4% w styczniu 2024 roku w porównaniu do tego samego miesiąca ubiegłego roku, osiągając 30 089 pojazdów. Wśród wyprodukowanych pojazdów, 23 907 to samochody osobowe, co stanowi wzrost o 77,5% w porównaniu do stycznia 2023 r. Natomiast produkcja aut dostawczych spadła o 13,1%, wynosząc 5 747 sztuk, a liczba wyprodukowanych ciężarówek zmniejszyła się o 7,8%, osiągając 435 jednostek.
Portugalskie Stowarzyszenie Samochodowe (ACAP) podliczyło, że 99,3% pojazdów produkowanych w Portugalii jest przeznaczonych na eksport, co znacząco przyczynia się do poprawy bilansu handlowego. Europa pozostaje głównym rynkiem eksportowym tego iberyjskiego kraju, z 75,4% udziałem, a największymi odbiorcami są Niemcy (20,0%), Włochy (12,8%), Hiszpania (8,6%) i Francja (7,3%).
Eksport i znaczenie przemysłu
W 2022 roku 96% wyprodukowanych w Portugalii pojazdów (ponad 300 000 sztuk), zostało wyeksportowanych, co potwierdziło pozycję Portugalii jako kluczowego gracza w eksporcie motoryzacyjnym. Na ten sektor składa się 32 200 firm, które generują 33,7 miliarda euro wolumenu biznesowego, stanowiącego 21% całkowitych przychodów fiskalnych w kraju.
Portugalia jest także domem dla czterech czołowych producentów samochodów: Toyota/Salvador Caetano, PSA Peugeot Citroen (Stellantis), Mitsubishi Trucks oraz Volkswagen AutoEuropa. Dodatkowo, kraj zyskał ugruntowaną reputację w produkcji wysokiej jakości komponentów samochodowych (wartość segmentu części i akcesoriów samochodowych wynosi obecnie 3,11 miliarda USD, przy czym 85% wszystkich części produkowanych w kraju jest eksportowanych).
Elektromobilność i innowacje
W miarę jak światowy przemysł motoryzacyjny zmierza w kierunku elektryfikacji, Portugalia stara się dostosować do tych trendów. Programy rządowe, takie jak Interface i Industria 4.0 wspierają innowacyjność sektora, a priorytetowe traktowanie produkcji pojazdów elektrycznych oraz badania nad zrównoważonymi technologiami stanowią kluczowe elementy strategii portugalskich fabryk.
Z prognozami, że przychody z sektora motoryzacyjnego będą rosły o 0,66% rocznie w latach 2023-2027, Portugalia może stać się jeszcze bardziej atrakcyjnym rynkiem dla inwestycji w elektromobilność. Wzrost popytu na pojazdy elektryczne stwarza nowe możliwości eksportowe i rozwój technologii związanych z zrównoważoną mobilnością.
Rejestracje pojazdów elektrycznych w Portugalii 2022-2023 (w miesiącach)
Źródło: AKAP
Emobility – postępy i wyzwania
Według danych ACAP, Stellantis, producent kontrolujący marki takie jak Fiat, Peugeot, Opel, Citroën, Maserati i Jeep, zdominował rynek portugalski, osiągając około 30% udziału w rynku w 2023 roku. W styczniu tego roku sprzedano 4937 pojazdów, z czego 707 to pojazdy elektryczne, co przekłada się na 17,7% udziału EV w sprzedaży. Prymusem jest m.in. Peugeot, który wyróżnił się jako najlepiej sprzedająca się marka, z 1888 sprzedanymi samochodami i 11,2% udziałem w rynku.
Na rynku pojazdów elektrycznych w Portugalii coraz śmielej radzi się także chiński BYD, który rozpoczął działalność w kraju w 2019 roku, sprzedając pierwsze w pełni elektryczne autobusy. W 2023 roku BYD wprowadził na rynek trzy elektryczne modele SUV, sprzedając 155 pojazdów od mają do września tego roku. Tesla, która weszła na tamtejszy rynek w 2017 roku, odnotowała wzrost sprzedaży o 878% w styczniu i lutym 2023 roku. Ogólnie, sprzedaż pojazdów elektrycznych w Portugalii wzrosła o 140% w pierwszych dwóch miesiącach 2023 roku, co podkreśla rosnące zainteresowanie konsumentów pojazdami elektrycznymi. Warto również zaznaczyć, że w Portugalii zarejestrowano łącznie około 111 000 pojazdów całkowicie elektrycznych.
Powodem dobrej kondycji elektromobilności jest szereg zachęt finansowych dla nabywców. Dotacja w wysokości 3000 euro może być przeznaczona na zakup lub leasing lekkiego samochodu osobowego oraz 6000 euro dla samochodów dostawczych z napędem elektrycznym. Rząd portugalski chce osiągnąć w ten sposób neutralność węglową do 2035 roku, co jest zbieżne z dążeniami Komisji Europejskiej do wprowadzenia jak największej liczby pojazdów bezemisyjnych na wspólnotowy rynek.
Ważnym krokiem w kierunku rozwoju elektromobilności w Portugalii jest budowa infrastruktury ładowania. Krajowa sieć mobilności elektrycznej Mobi.E dysponuje obecnie liczbą ok. 8000 punktów, z czego ponad 900 to szybkie lub ultraszybkie stacje uzupełniania energii. Rządowy plan zakłada zwiększenie liczby punktów ładowania do 15 000 do 2025 roku, chociaż patrząc na obecne tempo rozwoju, będzie to nie lada wyzwanie.
Trzeba zauważyć, że pomimo znaczącego wzrostu liczby rejestracji pojazdów elektrycznych, portugalski rynek samochodów z silnikiem Diesla i benzynowym nadal ma się dobrze. Z danych ACAP wynika, że w 2023 roku 40,6% sprzedanych nowych samochodów osobowych miało silnik benzynowy, a tylko 13% to pojazdy Diesla. W sektorze pojazdów użytkowych sytuacja jest inna, gdzie 99,1% ciężarówek zasilanych jest olejem napędowym.
Wyzwania z ładowaniem
W Portugalii operatorzy punktów ładowania działają w specyficznych warunkach, które mogą stanowić wyzwanie dla kierowców elektryków, szczególnie tych spoza kraju. Np. Powerdot to portugalski start-up założony w 2018 roku, który obecnie działa w sześciu krajach Unii Europejskiej, w tym na rodzimym rynku czy w Polsce. Choć firma szybko zdobywa rynek, użytkownicy w Portugalii muszą korzystać z lokalnego Mobi.e pass lub płacić ad hoc, co komplikuje sytuację dla zagranicznych kierowców.
Aktualna i planowana liczba publicznych ładowarek w Portugalii
Źródło: Roland Berger
System Mobi.e wymaga, aby wszystkie stacje ładowania w Portugalii były do niego podłączone. Niestety, Mobi.e jest niechętne współpracy z zagranicznymi operatorami, co sprawia, że korzystanie z ich stacji ładowania przez obcokrajowców jest trudne. Nieliczne sieci roamingowe, takie jak New Motion/Shell Recharge czy JuicePass, mogą nie być kompatybilne z Mobi.e, co jeszcze bardziej ogranicza możliwości ładowania dla kierowców z innych krajów.
Jedynym wyjątkiem w portugalskiej sieci ładowania są Superchargery Tesli, które umożliwiają kierowcom tej marki korzystanie z punktów ładowania w całym kraju.
Ładowanie samochodu elektrycznego w Portugalii kosztuje średnio od 0,05 do 0,66 euro za kWh w przypadku prądu stałego, natomiast za prąd przemienny stawki wahają się od 0,09 do 0,58 euro za kWh. Jak już wspomnieliśmy, operatorzy ładowania koncentrują się na lokalnych rozwiązaniach, co może ograniczać dostępność dla zagranicznych kierowców. W miarę jak np. Powerdot i inne firmy starają się rozwijać swoje usługi, istnieje potrzeba przystosowania się do lokalnych przepisów oraz poprawy integracji z międzynarodowymi sieciami, aby uczynić korzystanie z pojazdów elektrycznych bardziej dostępnym.
Lokalizacje stacji ładowania BEV z podziałem na miasta
Źródło: statista.com
„Marchewka”
W Portugalii istnieje szereg zachęt mających na celu promowanie zakupu nisko- i zeromisyjnych pojazdów, które zostały zebrane przez Europejskie Obserwatorium Paliw Alternatywnych. Aktualizacje przepisów na początku 2024 roku pokazują, że kraj intensyfikuje wysiłki na rzecz zwiększenia popularności pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi oraz rozwoju infrastruktury.
Podatek rejestracyjny w Portugalii jest korzystny dla nabywców pojazdów elektrycznych (BEV) oraz hybrydowych (PHEV). Pojazdy BEV są całkowicie zwolnione z tego podatku, podczas gdy PHEV mogą liczyć na zniżkę wynoszącą 75%, jeśli spełniają określone normy dotyczące zasięgu i emisji CO2. Dla hybrydowych pojazdów elektrycznych (HEV) przewidziano 40% zniżki, również pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Dodatkowo BEV-y są zwolnione z podatku ISV (od pojazdów), a PHEV zyskują 60% zniżki, jeżeli ich emisja CO2 nie przekracza 50 g/km, a zasięg w trybie elektrycznym wynosi ponad 50 km. W przypadku podatku akcyzowego i podatku autonomicznego (AT), również przewidziane są zniżki dla pojazdów elektrycznych.
Firmy korzystające z nisko- i zeromisyjnych pojazdów także mają szereg przywilejów. Przykładowo, przedsiębiorstwa nie muszą płacić podatku dochodowego od osób prawnych za pojazdy elektryczne (BEV), a PHEV mogą cieszyć się zniżkami, jeżeli spełniają określone warunki. Dodatkowo, VAT jest w pełni odliczany dla pojazdów elektrycznych i hybrydowych.
Co ważne, Portugalski rząd oferuje dotacje na zakup pojazdów elektrycznych: 4000 EUR dla BEV oraz 1500 EUR dla PHEV, przy czym maksymalna cena katalogowa pojazdu kwalifikującego się do wsparcia nie może przekraczać 62 500 EUR. Oprócz ulg podatkowych i dotacji, nabywcy mogą skorzystać z bezkosztowego parkowania w wielu miastach oraz z rabatów na energię elektryczną oferowanych przez lokalne przedsiębiorstwa energetyczne.
W wielu miastach wprowadzono tzw. strefy niskiej emisji, które ograniczają wjazd samochodów spalinowych do centrów. Pojazdy elektryczne są zwolnione z tych ograniczeń, co dodatkowo zachęca do ich zakupu – strefy niskiej emisji istnieją już w ponad 200 miastach.
Portugalia aktywnie wspiera także instalację stacji ładowania poprzez finansowanie, które może pokryć do 80% kosztów zakupu ładowarek, do maksymalnej kwoty 800 € za stację. Dodatkowo, oferowane są dopłaty do instalacji elektrycznej wymaganej dla stacji ładowania – dofinansowanie obejmuje do 1000 € na miejsce parkingowe, pod warunkiem, że stacje są podłączone do sieci Mobi.E.
Podsumowanie
Portugalia, z jej pięknymi krajobrazami, rozwiniętą infrastrukturą drogową i rosnącą dynamiką sektora motoryzacyjnego, staje się coraz bardziej atrakcyjnym miejscem dla miłośników motoryzacji oraz inwestycji w elektromobilność. Chociaż kraj boryka się z wyzwaniami związanymi z rozwojem infrastruktury ładowania i adaptacją do zmieniających się potrzeb rynku, to jego unikalne połączenie tradycji i nowoczesności czyni go idealnym celem zarówno dla turystów, jak i motoryzacyjnych inwestorów.
Oskar Włostowski
