Kontekst gospodarczy i znaczenie przemysłu motoryzacyjnego w Polsce

Polski sektor motoryzacyjny odgrywa strategiczną rolę w gospodarce kraju, generując około 8% krajowego PKB oraz tworząc tysiące miejsc pracy w różnych segmentach przemysłu. Według danych Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu (PAIH), od 2016 roku wsparcie blisko 30 projektów inwestycyjnych o łącznej wartości przekraczającej 6 miliardów euro umożliwiło powstanie ponad 13 tysięcy nowych miejsc pracy. W ostatnich latach rosnące inwestycje zarówno krajowe, jak i zagraniczne stymulują rozwój produkcji pojazdów elektrycznych, modernizację zakładów produkcyjnych oraz budowę infrastruktury ładowania. Elektromobilność, będąca jednym z kluczowych filarów tej transformacji, rozwija się w tempie rzędu 15–20% rocznie, co intensyfikuje potrzebę kształcenia wykwalifikowanych kadr w obszarach takich jak projektowanie układów napędowych, systemy zarządzania bateriami czy automatyzacja produkcji.  Programy rządowe oraz regulacje unijne, mające na celu redukcję emisji CO₂, przyspieszają proces transformacji motoryzacyjnej, co przekłada się na intensyfikację projektów badawczo-rozwojowych. W tym kontekście kluczową rolę odgrywa edukacja – zarówno na poziomie studiów wyższych, jak i poprzez kursy doskonalące – umożliwiająca kształcenie specjalistów, którzy mogą wdrażać innowacyjne rozwiązania technologiczne w sektorze elektromobilności.

Oferta edukacyjna na polskich uczelniach – studia inżynierskie i magisterskie

Polskie uczelnie techniczne dynamicznie odpowiadają na rosnące zapotrzebowanie rynku elektromobilności, oferując kompleksowe programy studiów inżynierskich i magisterskich, które łączą solidne podstawy teoretyczne z praktyką laboratoryjną i projektową. Na przykład, Politechnika Warszawska realizuje kierunek „Inżyniera Pojazdów elektrycznych i hybrydowych”, w ramach którego studenci zgłębiają zagadnienia związane z projektowaniem zaawansowanych układów napędowych, systemów zarządzania bateriami (BMS), optymalizacją energetyczną pojazdów oraz integracją systemów elektronicznych. Program ten wyróżnia się interdyscyplinarnym podejściem – studenci nie tylko uczestniczą w wykładach, ale również biorą udział w projektach badawczo-rozwojowych, często realizowanych we współpracy z przemysłem, co umożliwia im zdobycie praktycznych umiejętności oraz cennego doświadczenia podczas staży i laboratoriów wyposażonych w najnowocześniejsze technologie.

Politechnika Wrocławska oferuje natomiast kierunek „Elektromobilność”, skupiający się na takich obszarach jak recykling baterii, projektowanie systemów magazynowania energii oraz zarządzanie zasilaniem w pojazdach elektrycznych. Kursy te są projektowane we współpracy z partnerami przemysłowymi, dzięki czemu studenci mają możliwość realizowania projektów badawczych finansowanych zarówno z funduszy krajowych, jak i unijnych. W programach tych kładzie się duży nacisk na zastosowanie odnawialnych źródeł energii oraz na rozwój technologii przyjaznych środowisku, co odpowiada współczesnym trendom w elektromobilności. Dodatkowo, zajęcia laboratoryjne oraz symulacje komputerowe pozwalają studentom na praktyczne zastosowanie teorii w projektowaniu i testowaniu prototypów systemów energetycznych.

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, z kolei, rozwija specjalistyczne moduły w ramach studiów inżynierskich i magisterskich, które koncentrują się na materiałoznawstwie, rozwojowi paliw alternatywnych oraz inżynierii materiałów stosowanych przy produkcji akumulatorów litowo-jonowych. Dzięki zaawansowanym laboratoriom badawczym oraz współpracy z czołowymi firmami z sektora, studenci mają możliwość eksperymentowania z nowymi kompozycjami materiałowymi, które mogą znacząco zwiększyć wydajność i trwałość baterii. Programy te uwzględniają również aspekty związane z recyklingiem baterii, co jest kluczowe w kontekście zrównoważonego rozwoju przemysłu elektromobilności.

Politechnika Śląska kładzie nacisk na integrację nauki z praktyką poprzez oferowanie programów, które łączą zagadnienia automatyzacji, cyfryzacji oraz zarządzania procesami produkcyjnymi. Studia te przygotowują studentów do wdrażania nowoczesnych technologii w zakładach produkcyjnych, co jest niezbędne dla rozwijającego się sektora pojazdów elektrycznych. Absolwenci kierunków na tej uczelni często uczestniczą w projektach realizowanych wspólnie z lokalnymi przedsiębiorstwami, co pozwala na praktyczne wykorzystanie nabytej wiedzy w rzeczywistych warunkach produkcyjnych.

Wszystkie te programy są uzupełniane przez liczne kursy doskonalące oraz programy podyplomowe, skierowane do osób już pracujących w branży, które chcą podnieść swoje kwalifikacje i aktualizować wiedzę zgodnie z najnowszymi trendami technologii elektromobilnych. Uczelnie współpracują z przemysłem, organizując cykliczne konferencje, seminaria i warsztaty, podczas których prezentowane są najnowsze osiągnięcia naukowe i techniczne, co umożliwia stały transfer wiedzy między środowiskiem akademickim a sektorem przemysłowym.

Programy podyplomowe i kursy specjalistyczne – pomost między teorią a praktyką

Obok tradycyjnych studiów wyższych, wiele uczelni w Polsce oferuje programy podyplomowe i kursy doskonalące, które pozwalają na szybkie zdobycie specjalistycznych umiejętności. Na Politechnice Wrocławskiej funkcjonuje program podyplomowy „Elektromobilność – technologia i zarządzanie”, który umożliwia inżynierom pogłębienie wiedzy z zakresu projektowania systemów napędowych, optymalizacji pracy baterii oraz monitorowania systemów zarządzania energią. Program ten realizowany jest przy współpracy z firmami takimi jak LG Energy Solution czy Toyota Motor Manufacturing Poland, co zapewnia uczestnikom bezpośredni kontakt z nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi oraz możliwość odbycia stażu w renomowanych przedsiębiorstwach.

Podobnie, Politechnika Warszawska oferuje kursy certyfikowane, których tematyka obejmuje zaawansowane systemy BMS, diagnostykę układów elektrycznych oraz integrację systemów informatycznych w pojazdach elektrycznych. Tej kwestii poświęcimy jednak osobną sekcję. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie prowadzi specjalistyczne warsztaty technologiczne, które umożliwiają praktyczne zastosowanie wiedzy w dziedzinie recyklingu baterii i optymalizacji procesów magazynowania energii. Takie inicjatywy są szczególnie istotne, ponieważ rynek elektromobilności dynamicznie się zmienia, a ciągłe aktualizowanie wiedzy jest kluczem do utrzymania konkurencyjności na rynku pracy.

Poza tradycyjnym szkolnictwem wyższym, dynamicznie rozwija się oferta szkoleń zawodowych. Przykładem jest Centrum Kompetencji w Elektromobilności w Jaworznie, które oferuje kursy z zakresu serwisowania i diagnostyki pojazdów elektrycznych oraz zarządzania infrastrukturą ładowania. Podobne inicjatywy prowadzi GreenWay Polska, organizując warsztaty dedykowane zarówno technikom, jak i zarządcom flot pojazdów. Dla osób szukających szybkich możliwości przekwalifikowania się dostępne są również kursy certyfikacyjne, takie jak te oferowane przez Urząd Dozoru Technicznego, który przygotowuje do obsługi urządzeń wysokiego napięcia w pojazdach elektrycznych i ich infrastrukturze.

Akademia PSNM

Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności również angażuje się w liczne inicjatywy edukacyjne, mające na celu podnoszenie kompetencji w sektorze nowej mobilności. Jednym z kluczowych projektów edukacyjnych PSNM jest współpraca z Politechniką Warszawską przy tworzeniu studiów podyplomowych „Nowa Mobilność”. Program ten, realizowany na Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych, został zainaugurowany w lutym 2023 roku i stanowi odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie rynku na specjalistów w dziedzinie zrównoważonego transportu oraz elektromobilności.

– Program studiów tworzyliśmy wspólnie z Polskim Stowarzyszeniem Nowej Mobilności. Od samego początku prac nad programem uwzględnialiśmy udział przemysłu motoryzacyjnego, partnerów PSNM oraz instytucji powiązanych z branżą nowej mobilności w studiach. Głównym założeniem prac nad programem było stworzenie oferty odpowiadającej na aktualne i przyszłe potrzeby rynku. Przy takim podejściu nie mogliśmy pominąć doświadczenia i wiedzy liderów w swoich dziedzinach, stali się oni integralną częścią studiów. Połączenie różnych światów – środowiska akademickiego, największej organizacji gospodarczej kreującej rynek zrównoważonego transportu w Polsce i regionie CE, przemysłu, biznesu i praktyków branży umożliwiło stworzenie studiów zapewniających absolwentowi unikalny na polskim rynku pracy, kompleksowy zasób wiedzy z obszaru nowej mobilności – powiedziała dr. Inż. Dorota Górnicka, Kierownik studiów podyplomowych „Nowa Mobilność”.

Studia podyplomowe „Nowa Mobilność” oferują kompleksowy program nauczania, obejmujący zagadnienia z zakresu inżynierii, prawa, ekonomii, statystyki oraz zarządzania w obszarze nowej mobilności. Program składa się z dwóch semestrów, podczas których odbywa się 12 zjazdów obejmujących 30 przedmiotów i łącznie 240 godzin zajęć dydaktycznych. W realizację programu zaangażowani są wykładowcy, w tym specjaliści z różnych wydziałów Politechniki Warszawskiej oraz praktycy z sektora biznesu.  Rekrutacja na III edycję studiów podyplomowych „Nowa Mobilność” trwać będzie jeszcze tylko do 15 marca. Szczególnie atrakcyjne warunki uczestnictwa przewidziano dla kobiet, których czesne może zostać obniżone nawet o kilka tysięcy złotych, w ramach programu eLiderki przygotowanego wspólnie z OTOMOTO, mającego na celu rozwój kompetencji i podnoszenie aktywności zawodowej kobiet w branży e-mobility. Oferuje on specjalne wsparcie dla kobiet – 10 uczestniczek III edycji studiów „Nowa Mobilność” może skorzystać z dofinansowania w wysokości 3300 zł.

„W realizację programu studiów „Nowa Mobilność” zaangażowanych jest 60 wykładowców i praktyków biznesu. Prowadzący wykłady to liderzy w swoich dziedzinach, mający liczne sukcesy i realny wpływ na zachodzące zmiany w obszarze nowej mobilności. Przekazywana przez nich wiedza obejmie konkretne przykłady, najlepsze praktyki i lekcje płynące ze zrealizowanych projektów rynkowych. Dostęp do pogłębionej wiedzy technicznej gwarantuje natomiast Międzywydziałowa Kadra Politechniki Warszawskiej z Wydziału Samochodów i Maszyn Roboczych, Wydziału Elektrycznego, Wydziału Chemicznego oraz Wydziału Transportu – powiedziała Agata Wiśniewska-Mazur, Zastępczyni Dyrektora Rozwoju PSNM i członkini Rady Programowej kierunku „Nowa Mobilność”.

Dodatkowo, PSNM prowadzi Akademię PSNM, oferującą wystandaryzowane kursy dla profesjonalistów i adeptów elektromobilności. Szkolenia te wspierają budowę kompetencji i rozwój kwalifikacji kadr polskich przedsiębiorstw w obszarze e-mobility, a realizowane są przez profesjonalną kadrę z Centrum Kompetencyjnego PSNM – zespół uznanych ekspertów i praktyków z doświadczeniem sektorowym.

Współpraca uczelni z przemysłem – integracja teorii z praktyką

Ścisła współpraca między uczelniami a przemysłem motoryzacyjnym jest jednym z fundamentów skutecznego kształcenia specjalistów w dziedzinie elektromobilności. W praktyce oznacza to realizację projektów badawczo-rozwojowych, organizację wspólnych laboratoriów oraz programów stażowych, które pozwalają studentom na zdobycie praktycznego doświadczenia. Politechnika Śląska, na przykład, współpracuje z firmami z sektora elektromobilności przy opracowywaniu nowych technologii zarządzania ciepłem w akumulatorach oraz automatyzacji linii produkcyjnych, co umożliwia studentom praktyczne zastosowanie wiedzy zdobytej podczas zajęć.

Wiele uczelni, takich jak Politechnika Łódzka, organizuje programy praktyk zawodowych, umożliwiające studentom odbycie staży w renomowanych przedsiębiorstwach takich jak LG Energy Solution, Toyota czy Volkswagen Motor Polska. Takie doświadczenia są bezcenne, gdyż pozwalają młodym inżynierom zapoznać się z najnowszymi trendami technologicznymi, a także zbudować sieć kontaktów zawodowych, która w przyszłości może przyczynić się do rozwoju kariery w sektorze elektromobilności.

Politechnika Poznańska współpracuje z Volkswagenem w zakresie edukacji przyszłych inżynierów elektromobilności, a globalne koncerny, takie jak Tesla czy Mercedes-Benz, oferują programy stażowe w swoich europejskich fabrykach. Inicjatywy wspierające rozwój kompetencji w elektromobilności są także finansowane przez fundusze unijne i rządowe. Programy takie jak „Przekwalifikuj się z elektromobilnością” pozwalają na dofinansowanie edukacji w zakresie technologii przyszłości, czyniąc ten sektor jeszcze bardziej dostępnym dla pracowników szukających nowych możliwości zawodowych.

– Program studiów nie przewiduje obowiązkowych staży czy praktyk, ale jest mocno ukierunkowany na zdobywanie praktycznego doświadczenia. Pierwszym elementem, który nas w tym wspiera jest niewątpliwie kadra prowadząca zajęcia. Wykładowcami są eksperci rynku, liderzy w swoich dziedzinach, praktycy z wieloletnim doświadczeniem. Dobór kadry przekłada się na możliwość przekazania rzetelnej wiedzy, opartej na praktycznej znajomości rynku, najlepszych praktykach i projektach. Duża część zajęć to swoistego rodzaju case study. Drugim niezwykle istotnym aspektem jest włączenie do programu studiów warsztatów, wyjazdowych zajęć prowadzonych u liderów branży oraz wizyty studyjne. Trzecim elementem, którym się kierujemy realizując program studiów jest idea networkingu. Studia mocno wspierają proces wymiany informacji, wiedzy oraz doświadczenia. Staramy się, aby jak największa liczba zajęć realizowana była w formie dyskusji i prac grupowych. Uczestnicy studiów Nowa Mobilność reprezentują wiele branż. W tak różnorodnym środowisku, nawet jeśli pracuje się nad jednym tematem, to spojrzenie z różnych perspektyw pozwala szerzej zrozumieć zagadnienie. Jest to niezwykle rozwijające doświadczenie – o tym, jak wygląda to na Politechnice Warszawskiej opowiadała dr inż. Górnicka.

Perspektywy i wyzwania edukacyjne – gotowość uczelni na przyszłość

Mimo imponującej oferty edukacyjnej, polskie uczelnie stoją przed szeregiem wyzwań związanych z dynamicznym rozwojem technologii elektromobilnych. Konieczność szybkiej aktualizacji programów nauczania, inwestycji w nowoczesne laboratoria badawcze oraz intensyfikacja współpracy z przemysłem stanowią kluczowe elementy, które decydują o jakości kształcenia. Ministerstwo Edukacji i Nauki, we współpracy z uczelniami, intensyfikuje działania mające na celu modernizację systemu szkolnictwa wyższego, wprowadzając innowacyjne metody dydaktyczne oraz programy wymiany międzynarodowej. Efektem tych działań jest stopniowe zwiększanie liczby absolwentów o specjalizacjach ściśle związanych z elektromobilnością, co pozwala na szybsze reagowanie na potrzeby rynku.

– Kształcenie w tak nowatorskiej i dynamicznie rozwijającej się dziedzinie wymaga ciągłej i wnikliwej obserwacji zmian i nadążania za tymi zmianami. Zależy nam na tym, aby program był jak najbardziej aktualny i dopasowany do potrzeb rynku. Każda kolejna edycja to zmiany. Po pierwszej edycji zmodyfikowaliśmy program studiów dostosowując przedmioty do aktualnej sytuacji branży i oczekiwać uczestników. W drugiej edycji zwiększyliśmy udział praktyki w zajęciach. W każdej edycji aktualizowane są przekazywane na zajęciach treści. Reagujemy też na zmiany na bieżąco, w trakcie edycji, tak aby prezentowane treści były jak najbardziej aktualne. Bardzo też cenimy uwagi uczestników i absolwentów, którzy są w pewnym sensie radą doradczą studiów, wpływającą na ostateczny kształt programu – podsumowała kierownik studiów podyplomowych „Nowa Mobilność”.

W obliczu globalnych trendów oraz rosnącej konkurencji międzynarodowej, rozwój oferty edukacyjnej staje się strategicznym narzędziem budowania przewagi konkurencyjnej. Inwestycje w badania i rozwój, zarówno na poziomie akademickim, jak i przemysłowym, umożliwiają tworzenie innowacyjnych rozwiązań, które mogą znaleźć zastosowanie nie tylko w Polsce, ale również na rynkach zagranicznych. Dzięki temu polskie uczelnie nie tylko dostarczają teoretycznej wiedzy, ale również kształtują praktyków zdolnych do wdrażania nowych technologii w sektorze elektromobilności, co jest kluczowe dla dalszej transformacji gospodarki.

Maksym Berger