1 lipca zapisze się na kartach historii Warszawy. Od tego dnia zaczęła obowiązywać strefa czystego transportu (SCT). Stolica stała się tym samym krajowym liderem, które opowiedziało się za zmianami ku poprawie jakości powietrza i ograniczeniu smogu komunikacyjnego. Kierowcy jeżdżący samochodami benzynowymi starszymi niż 27 lat oraz ponad 19 letnimi Dieslami nie będą mogli wjechać do strefy.

Przegłosowana w 2023 r. przez warszawskich radnych strefa czystego transportu stała się faktem. Od 1 lipca obszar o powierzchni 7% miasta (całe Śródmieście i fragmenty dzielnic centralnych) są objęte ograniczeniami wjazdu dla najbardziej emisyjnych pojazdów. Granice strefy pokrywają się z głównymi drogami i liniami kolejowymi. Wyznaczą je: al. Prymasa Tysiąclecia, Al. Jerozolimskie, ul. Kopińska, ul. Wawelska, al. Armii Ludowej, al. Stanów Zjednoczonych, ul. Wiatraczna, a następnie tory kolejowe wzdłuż północnej obwodnicy kolejowej – aż do al. Prymasa Tysiąclecia.

– Jest to istotny dzień dla polskich miast. Otwarcie strefy czystego transportu w Warszawie stanowi krok w stronę walki o poprawę jakości powietrza i ograniczenia smogu komunikacyjnego, przyczyniającego się nawet do 40 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie w całym kraju. Zliberalizowanie zapisów uchwały Rady Miasta spowodowało, że w pierwszym etapie jej wdrożenia zaledwie 3% najbardziej emisyjnych pojazdów poruszających się po warszawskich drogach zostanie objętych obostrzeniami. Przy tym około połowa z tej grupy to auta kwalifikujące się do jednego z kilku rodzajów tzw. wyłączeń – komentuje Agata Wiśniewska-Mazur, Zastępczyni Dyrektora Rozwoju Organizacji PSNM.

Pierwszy etap od 1 lipca. Kolejny za dwa lata

Wdrożenie strefy podzielono na pięć etapów. W pierwszym (już obowiązującym) do SCT nie będą mogły wjechać pojazdy z silnikami benzynowymi (w tym LPG) o normie emisji spalin mniejszej niż Euro 2 lub wyprodukowane przed 1997 r. (maksymalny wiek pojazdu 27 lat) oraz Diesle nie spełniające Euro 4 lub wyprodukowane przed 2005 r. (maksymalnie 19 lat). Drugi etap wdrożeniowy zaplanowano od 2026 r. Wtedy maksymalny wiek pojazdów objętych obostrzeniami wynosić będzie 26 lat dla wariantów benzynowych (minimum Euro 3 i produkcja nie wcześniej niż w 2000 r.) oraz 17 lat dla Diesli (minimum Euro 5 i produkcja nie wcześniej niż w 2009 r.).

– Pierwsze dwa etapy nie dotyczą obywateli mieszkających i płacących podatki w stolicy Polski. Dopiero od 2028 r. będą oni zobowiązani do przestrzegania przepisów ustalonych przez miasto. Oznacza to, że za 3,5 roku do SCT wjadą jedynie samochody spełniające normę Euro 4 (maksymalnie 23 lata) – w przypadku jednostek benzynowych oraz Euro 6 (maksymalnie 14 lat) – w odniesieniu do Diesla. Wyjątkami pozostaną samochody zabytkowe lub pojazdy niespełniające wymagań i należące do osób, posiadających europejską kartę parkingową dla osób z niepełnosprawnością. W tych przypadkach trzeba zgłosić takie auto do urzędu i otrzymać dedykowaną nalepkę, informującą o zwolnieniu z zasad SCT – dodaje Agata Wiśniewska-Mazur.

Gdzie sprawdzić, czy mogę wjechać do SCT?

Aż 97% posiadaczy aut nie musi podejmować żadnych działań – nie potrzebują się rejestrować ani starać o nalepkę. Jeżeli ktoś nie jest pewny czy może bez obaw wjechać do strefy może skorzystać z aplikacji mObywatel. Za pośrednictwem opcji „Historia pojazdu” po podaniu numeru VIN i numeru rejestracyjnego można sprawdzić np. rok produkcji pojazdu, na którego podstawie można sprawdzić, jaka jest norma Euro pojazdu. Inną opcją jest skorzystanie z centrum informacji na miejskiej stronie (um.warszawa.pl/SCT). Za jej pośrednictwem lub od razu pod adresem SprawdzSCT.zdm.waw.pl, można przejść do prostego i szybkiego formularza, który odpowiada na najważniejsze pytania mieszkańców, przyjezdnych i przedsiębiorców.

W przypadku, gdy podczas weryfikacji okaże się, że pojazd spełnia wymogi strefy, to nie potrzeba podejmować kolejnych kroków (nie ma konieczności składania żadnych wniosków czy rejestrować się gdziekolwiek). Jeżeli natomiast okaże się, że pojazd ich nie spełnia, wówczas należy sprawdzić czy można skorzystać z jednego z wyłączeń:

• zameldowania w Warszawie i rozliczania tu podatków, analogiczne przepisy obowiązują firmy z siedzibą w Warszawie, operujące na terenie miasta i rozliczające na miejscu CIT,
• statusu seniora dla osób, które do końca 2023 r. ukończą 70 lat, o ile już przed przyjęciem uchwały o SCT byli właścicielami swoich pojazdów,
• posiadania europejskiej karty parkingowej dla osób z niepełnosprawnością,
• dla samochodu zabytkowego.

W powyższych przypadkach należy złożyć stosowny wniosek przez Internet za pomocą strony um.warszawa.pl/SCT oraz dokonać opłaty w wysokość 5 zł – zgodnie z założeniami ustawy o Elektromobilności i Paliwach Alternatywnych. Co ważne wszystkie formalności związane z SCT można wykonać za pośrednictwem Internetu.

Należy podkreślić, że zgodnie z przyjętymi przepisami, za brak nalepki nie będzie grozić kara, ale za brak rejestracji auta, którego dotyczy wyjątek, już tak. Karany jest wjazd do strefy czystego transportu bez uprawnień. Kontrola pojazdów odbywać się będzie w sposób mieszany – poprzez odczyt tablicy rejestracyjnej przez system przenośnych kamer oraz przez patrole kontrolujące pojazdy w ruchu wewnątrz strefy i na jej wlotach. Za nieprzestrzeganie zasad strefy czystego transportu grozi grzywna do 500 zł.